Iritzia
Arestiren Bilbao

Hitzetan gordeko ditugu sentsibilidadeak, Arestirenak eta bere legatutik eratorritako beste hainbesterenak, eta kale libreak izan daitezela entzule.
Aresti urdina
Gabriel Aresti 50 urte (1975-2025). Antonio Cantero

Arkitektoa eta EHUko irakasle elkartua.

6 jun 2025 05:07

Bilbo hiriak Gabriel Arestiren lanari kokapen bat eskaini zion. Bizkaiko hiriburua talaia kognitibo eta sentsible bat bihurtua, zeinetatik inguru gertukoari eta lurralde zabalari begiratu. Bere jaioterri eta bizitokia izanagatik, idatzitako poemen paisaia geografikoa Bilbo hiriak eraiki zuen: mendiarteko bailarak begi-muga eginez eta Kantauri itsasadarrarekiko zilbor-hestean den morfologia urbano bat.

Arestiren hitzek badute irakurgarritasun garaikide bat, Bilboko kaleek eskaintzen dutenaren gisara. Hitzak eta hiriko arkitektura, denboraren igaroan tente, itxuraz berdin eta iraunkortasunean betikotuan. Biek dute iraganetik ukigarria den zeozer gaurkotasunera ekartzeko gaitasuna, biek dute bere formalizazio eta egituran aurreko garai bat zedarritzen zuen egiteko modu baten trazaduren arrastoa. Irakurgarri eta ikusezin aldi berean.

Arestik ez zion handinahi eta aberastasunari lilurarik agertzen, kontrara, kaleak hiritarrari eskaini ziezaiokeen adiskidetasun eta libertate idealei abesten zion

Atzean utzi dugu Bilbo hura. Metalurgiaren tximiniak, hiriko portua, diru-bankuen etxeak, Mazarredo almirantea, señoroen Bilboko kolore urdin trajedunean, erdararen urbanitatea. Arestik ez zion handinahi eta aberastasunari lilurarik agertzen, kontrara, kaleak hiritarrari eskaini ziezaiokeen adiskidetasun eta libertate idealei abesten zion. Iraultza kaleetan, zioen, hiritarra loan ez badago bederen. Kaleak, herri lokatzean.

Ezinezkoa zuen Arestik Bilbo hiriaren etorkizuneko zantzuak asmatzerik. Irudikaezina hiriaren hazkuntza noraino irits zitekeen, eraikinak goraka luzatuz eta hazkundea mendi magaletik gora eta bazterretako hedaduran, hiriko hiritartasunetik Gorbeiara ihes egiteko lur zati librerik utzi gabe. Dena hiri, Bilbo Hiriaren lurretan. Eta progresoa hitz lodiarekin deskribatzen dugu.

Zehar eta zuzeneko kale eta zumardi askoren proportzio-dotorezian paseatu dezakegu, Arestik egiten zuen antzera, langile zein nagusi. Tinko eutsi zaio kalearen neurriari, libre utzi zaio ikusten ez den eraikinen tripekin odolkia egiteari. Garai bakoitzak hiriari geruza bat kendu eta jartzen omen diolako.

Industriak lotura anglosaxoiak ezarri zituen Bilbo harekin, Bilbao ingelesa esaten zitzaion. Kate hura dibertsifikatu egin da, lurraldeen arteko ekonomia harremanen nondik norakoak eta azpiko interes sarearen nahaspilagatik, trazadura opako eta maltzurrean dira gaur. Geo-ekonomian murgildurik, hemengoaren zigilua exotiko bilakatu dugu made in China nonahi denean. Kanpoarekin distantziak laburtu egin dira mundu zabala pantaila batean sartu ondoren, oso ondo jakin gabe nora eramaten gaituen egunero mugimenduan jartzen ditugun elikadura eta produktuak salerosteko aukerak. Auto-makina kaleetan sartzen hasi zen garai hura hain urruti gelditzen zaigu, oroimen zuri-beltzean eta herdoilean.

Bilbao ingelesa esaten zitzaiona dibertsifikatu egin da, eta azpiko interes sarearen nahaspilagatik, trazadura opako eta maltzurrean da gaur

Euskararen soinua Bilboko kaleetan, beste hainbeste hizkuntza doinuekin nahasian entzuten da gaur. Bilboko aho-sonoritatea beste bat da baina euskararen subalternidadeak Arestiren hitz bultzada-arnasarekin akonpasamenduan dirau, zapalkuntza propioaren erresistentzia egiteko leku.

Arestiren kaleetan barna gizona zebilen. Gizona, kaletar/gizaki/pertsona/gorputz unibertsalari deitu nahi zitzaionerako ezizena. Gaur egunean erabilera ohitura horri, txartel gorria. Gizona hitzari ikusi diogun atzealde bortitzagatik, zuhurtziaz jokatzera beharturik gaude, koherentziagatik. Honela ohartzen gara generoari lotutako hitzen erabileran inbestitu dugun energiaz. Hitzetan gordeko ditugu sentsibilidadeak, Arestirenak eta bere legatutik eratorritako beste hainbesterenak, eta kale libreak izan daitezela entzule.

Ciudad marca
Bilbao, ¿la capital o ‘El Capital’?

La mejora estética y remodelación urbana de Bilbao, exigidas por el capital global, tienen precio: convertir en privados los espacios de una ciudad que antaño eran comunales porque eran eso, barrios.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Iritzia
Aresti 50 urte Aresti leheneratzea euskal oroimen hegemonikoaren desaktibazio totemikoaren aurka
Arestiren diskurtso politikoa desaktibatua izan da, eta komunitatearen autoafirmazio postnazional eta autonomistaren sinbolo aseptiko eta desinfektatu gisa totem sinbolikoa bilakatu da.
Iritzia
Auge reaccionario Faxistak gure auzoetan
Faxismoaren igoera errealitate gordina denean, gero eta garrantzitsuagoa da faxismoaren aurka ekitea fronte guztietan, eta garrantzi txikiko gatazkak alde batera utzita elkartzea.
LGTBIAQ+
LGTBIAQ+ Unha casualidade, unha resposta masiva e un debate incómodo: a sentenza de Samuel Luiz en contexto
O 22 de maio, o TSXG ratificaba o veredicto do xurado popular e recoñecía que o asasinato de Samuel Luiz foi un crime motivado por LGTBIfobia. O caso supuxo unha mobilización sen precedentes.
Xunta de Galicia
Política A Xunta recibe ao embaixador de Israel en funcións mentres Gaza agoniza ao bordo da fame
O Goberno de Alfonso Rueda escenifica a súa boa sintonía coa Administración de Benjamín Netanyahu apenas unhas horas despois de que Israel bombardease unha escola que servía de refuxio e ordenase unha evacuación masiva en Gaza.
O Salto medra contigo
Crowdfunding O Salto Galiza abre un crowdfunding para empapelar Altri
Queremos investigar os responsables políticos e empresarias do que podería ser o maior atentado ambiental da historia recente de Galiza.

Últimas

Alemania
Litigio climático Un tribunal alemán abre la puerta a que grandes emisores puedan ser responsabilizados de daños climáticos
El jurado descarta la demanda del agricultor peruano Saúl Luciano Lliuya por entender que el riesgo a su propiedad es demasiado bajo, pero esta misma argumentación podría llevar a condenas en otros casos.
Madrid
Derecho a la vivienda Victoria contra la Sareb: 16 familias consiguen firmar contratos después de años de lucha
Un bloque en lucha de Casarrubuelos (Comunidad de Madrid) consigue formalizar contratos con el banco malo, al que acusan de actuar “como un fondo buitre”. En Catalunya, diez ayuntamientos apoyan los reclamos de 62 hogares en huelga contra La Caixa.

Recomendadas

Culturas
Erika Lust y Sara Torres “El deseo tiene una potencia inagotable para transformar la realidad si lo liberamos de las normas”
Sexo, deseo o ética del placer son algunos de los temas que hilan la escritora Sara Torres y la productora de cine porno Erika Lust en ‘La abundancia del deseo’.