Juventud
Audiovisual para rachar estigmas e concienciar da exclusión xuvenil

Fronte a exclusión social que afecta a milleiros de menores galegos, IGAXES e Agareso levan a cabo unha intervención integral de acompañamento, concienciación e eliminación de estigmas a través —entre outras ferramentas— do vídeo participativo.

18 jun 2019 09:30

Se algo caracteriza a vida política e social destes últimos anos é a sensación de vivir nun xogo continuo de debates estériles onde a dialéctica partidaria agocha os problemas reais das migrantes, das maiores e, en definitiva, dos colectivos máis estigmatizados da sociedade, ignorados pola clase política e grandes medios de comunicación. 

A EXCLUSIÓN, MÁIS COMÚN DO QUE CREMOS

Un de moitos exemplos é exclusión social dos menores, tamén en Galiza. En decembro de 2018, un informe de UNICEF revelaba que 1 de cada 4 menores galegos (uns 100.000) están en risco de exclusión e padecen a diario as consecuencias da falta de recursos, conflitos familiares, problemas emocionais ou mesmo violencia. Unha das variantes que pode causar esta exclusión é a pobreza: segundo o informe AROPE de 2018 da EAPN, a porcentaxe de menores pobres en pobreza extrema ascendeu desde o 23% en 2008 ata un 38,2% en 2017. O informe recolle que “a pobreza infantil é moito máis intensa e a súa evolución tamen é máis drástica.” Malia esta realidade coñecida desde hai anos, non foi sinxelo escoitar medidas concretas ao respecto durante a última voráxine electoral. 

A porcentaxe de menores pobres en pobreza extrema no estado español ascendeu desde o 23% en 2008 ata un 38,2% en 2017.

Outra variante que afecta á exclusión son os conflitos sociais ou familiares, que afectan ao 90% dos nenos e nenas que sofren fracaso escolar. Ademais, segundo a web de IGAXES, o 70% do alumnado desfavorecido abandona a escola prematuramente. Esta organización traballa para reverter esa situación e que os mozos e mozas non teñan que renunciar ao seu futuro por pobreza ou exclusión social. Desde IGAXES denuncian que “aínda que a taxa global de fracaso escolar diminúe, non sucede así entre o alumnado máis desfavorecido”. Os problemas socioeconómicos acostuman derivar en desvantaxe educativa e en consecuencia, en dificultades para conseguir emprego e un desenvolvemento persoal, nun contexto onde un tercio da mocidade está en risco de pobreza e a precariedade estrutural e os contratos lixo son a única saída para entrar no mundo laboral. Unha dobre discriminación que no caso das mulleres é aínda maior. 

IGAXES: “Aínda que a taxa global de fracaso escolar diminúe, non sucede así entre o alumnado máis desfavorecido.”

Non mellora o conto no caso das persoas tuteladas. O 47% emancípase en situación precaria e é continuamente esquecida pola administración. Por exemplo, en 2018, a Consellería de Infraestruturas e Vivienda da Xunta de Galicia obviaba á xuventude ex tutelada na convocatoria de axudas ao alugueiro. Dentro do seu traballo de incidencia política, IGAXES reclamou -sen éxito- reservar un número de vivendas para ese colectivo por un mínimo de dous anos. 

O VÍDEO COMO MEDIO DE EXPRESIÓN 

Estes son algúns dos problemas aos que se enfrontan os rapaces en risco de exclusión (tutelados, pre-tutelados, con problemas familiares ou sociais) que conforman A Tribo, unha intervención integral deseñadas polas ONGD galegas Agareso e IGAXES. Un dos seus obxectivos é eliminar estigmas cara a mocidade tutelada estendidas na sociedade, como que non queren estudar ou como que o feito de estar nun centro de protección implique que queiran facer algo malo: “A Tribo quere reverter ese estigma e mostrar as enormes capacidades destas mozas e mozos, o seu talento, a súa creatividade e a súa capacidade de esforzo e de análise da realidade.” Ademais dun reforzo escolar, a intervención incluiu un obradoiro de vídeo participativo, onde os mozos e mozas en risco de exclusión tiveron a oportunidade de se expresar. 

Un dos proxectos audiovisuais foi un documental onde as persoas en risco de exclusión explican as súas circunstancias, o seu contexto e como ven a sociedade na que lles tocou vivir, dun xeito sincero e sen mediacións. Por exemplo, para Julia “a sociedade é unha merda porque hai moita discriminación” e conta que resolve os seus problemas “pegándolle a parede... ou falando; depende.” Mariana ten 14 anos e denuncia que vive nunha sociedade “patriarcal, machista e homófoba” e di sentirse “insegura e ameazada”.

En xeral, todas comparten unha visión do mundo moi complexa e sobre todo, moi madura, máis aínda se temos en conta a súa idade. Irene e Emma son dúas das educadoras do grupo, polo que tamén forman parte da Tribo e foron entrevistadas polos rapaces e rapazas. Irene conta que quería facer xornalismo pero non lle deu a nota: “Acabei facendo educación social e foi o mellor que me podía ter pasado.” Irene cre que “a sociedade é inxusta, pero está en constante evolución e iso é algo positivo.” 

Tamén se fixeron dous formatos de ficción: Empezar de cero, onde “o protagonista é un menor que chegou de Marrocos sen saber falar español e sen ningún apoio familiar. A historia comeza coa súa chegada ao centro de protección de menores, a súas primeiras amizades e os seus primeiros pasos para aprender a comunicarse noutro idioma e noutra cultura.” O outro chámase Vidas paralelas, onde se aborda “a experiencia de dous irmás adolescentes con problemas coa súa familia, que chegan a un punto sen retorno cando o seu pai morre.” 

Tribo igaxes exclusión 2

Na estrea dos audiovisuais o pasado 7 de xuño, Ihara Aglione e Gabriela Sánchez, parte da Tribo, denunciaban: “Parece que a xuventude está durmida, apagada, que non podemos pensar por nós mesmos, pero quizais non é así, igual se nos dan a ferramenta para expresarnos, podemos demostrar que a xuventude non é tan baleira e banal, que hai partes do sistema no que vivimos que non nos gusta e que temos ganas de cambialo, que podemos cambialo.” Nesta liña, terse enfrontado na súa infancia e adolescencia a conflitos sociais e emocionais ou á falta de recursos apórtalles unha sabedoría e experiencia que moitas persoas do común, xa adultas, nin temos nin somos quen de valorar. 

Ihara Aglione e Gabriela Sánchez: “Igual se nos dan a ferramenta para expresarnos, podemos demostrar que a xuventude non é tan baleira e banal, que hai partes do sistema no que vivimos que non nos gusta e que temos ganas de cambialo, que podemos cambialo.

Como tantas outras cousas nas que non se repara, dar coa solución a problemas complexos pode partir de actividades anecdóticas. Unha sinxela folla en branco pode ser un espazo de liberdade onde plasmar aquilo que te atormenta, un micrófono onde contalo e a cámara un aparello estraño onde ‘fuchicar’, botar unhas risas e reflexionar. O único que precisan é un espazo de confort —unha tribo— onde non sentirse xulgados e onde poder expresar quen son, simples persoas que queren ser parte dunha sociedade que non lles gusta, pero que queren cambiar co seu esforzo e madurez. As curtas son unha chamada para seren escoitadas. Persoeiros do público, cidadanía: escoitemos.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Activismos
ACTIVISMOS Un cine al servicio de lo social y lo comunitario
Quinta entrega de Activismos, la serie de El Salto Radio sobre diferentes formas de hacer activismo
Culturas
Cultura Las mujeres viejas de la tele están pidiendo a gritos la abolición de la familia
De ‘Las chicas de oro’ a ‘Grace y Frankie’ pasando por ‘Señoras del Hampa’, tres series donde las mujeres manifiestan lo que supone llegar a la vejez después de una vida cuidando.
Educación pública
Iglesia Semana Santa: negocios, procesiones en colegios, inmatriculaciones y fervor
Más allá de la expresión cultural, la Semana Santa tiene una esfera económica que genera millones de euros y otra social que le sirve a la Iglesia Católica para legitimar sus privilegios dentro del Estado español.
Urbanismo
Urbanismo La nueva Ley del Suelo va al Congreso bajo la acusación de fomentar pelotazos urbanísticos
Sumar y Podemos no garantizan el apoyo a la ley, que limita las posibilidades de declarar nulos los planes urbanísticos, así como la acción ciudadana contra las irregularidades urbanísticas.
Memoria histórica
Marc Solanes “Mi bisabuela luchó en el frente y fue considerada una mala madre, pero lo hizo por sus hijas”
En ‘Las niñas de Elna’ (Pollen, 2024) el periodista reconstruye la historia de las mujeres de su familia resolviendo enigmas para resignificar la imagen de la mujer en la historia.
Palestina
Palestina Viaje al fondo del horror
El fotoperiodista Javier Bauluz cubrió la primera Intifada, la primera gran rebelión del pueblo palestino desde la creación del estado israelí.
Poesía
Poesía La generación beat sigue latiendo
La generación beat es la del ritmo, del golpe, la de superar, la del latido en el papel y fuera de él. La del sentimiento desgarrador que sale del individuo, pero llega a la sociedad.
Literatura
Literatura ‘La santita’ de Mafe Moscoso: para escribir sobre el fin del mundo
‘La santita’, libro de relatos de Mafe Moscoso, es el método pero también es el fin: pone a convivir lo precolonial con las formas de nuestro presente ultracapitalista, ultramuerte, sin exclusiones ni jerarquías.
Maternidad
Maternidades Reaprender la espera
El tiempo de gestación es largo y va a un ritmo distinto al que acostumbras: el ritmo natural al que desarrolla una playa, un monte, un océano. Y no estamos ya habituados a darle la mano a la pausa.

Últimas

Industria
Transición industrial Mecaner, un cierre injusto o cuatro alternativas con mirada ecosocial para mantener la fábrica de Urduliz
ESK y LAB han presentado el ‘Plan de Transición Ecosocial’ que ha elaborado la cooperativa Garúa como una herramienta para la búsqueda de soluciones al ERE propuesto por la multinacional Stellantis.
Sidecar
Sidecar Crisis intratable en la República Democrática del Congo
Una y otra vez los actores externos han fracasado a la hora de contener la escalada de violencia en la República Democrática del Congo.
Más noticias
América Latina
Caribe Haití: el fracaso neocolonial y el “eterno castigo de su dignidad”
La crisis de gobernabilidad que vive Haití después del alzamiento paramilitar que liberó a más de 3.600 presos y expulsó al primer ministro es un capítulo más de una historia colonialismo y dependencia.
El Salto Twitch
El Salto TV Economía y titulares de guerra
En el programa en directo de Economía Cabreada del 26 de marzo se hizo un análisis de la deriva bélica de la Unión Europea, sus gobiernos y de los grandes medios con Tica Font y Miquel Ramos.
Sidecar
Sidecar Soluciones bonapartistas
Las turbulencias en el seno de los dos partidos estadounidenses dominantes refleja el problema más amplio de un sistema capitalista cada vez menos capaz de proporcionar ganancias materiales a la clase trabajadora.
Memoria histórica
Memoria histórica Las nuevas leyes de memoria histórica recuperan la “concordia” franquista
La ofensiva legislativa de gobiernos autonómicos como el de Castilla y León y el País Valencià, adoptan un enfoque revisionista que amenaza los avances en el reconocimiento memorialista.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda La PAH València clama por el derecho a una vivienda digna: “¿Duermen tranquilos?”
Centenares de personas protestan frente al palacio de la Generalitat para exigir que se haga efectivo el derecho a la vivienda ante la insoportable alza de los precios.

Recomendadas

Investigación
Investigación O Goberno galego repartiu 4.000 millóns de euros en contratos a dedo en só seis anos
Desde 2018, a Xunta asinou 1.034.964 contratos sen sacalos a concurso: algo máis do 30% do diñeiro do que dispón para o exercicio de 2024. Ademais, 35.362 deses contratos teñen un importe entre 14.000 e 14.999 euros, o límite legal.
Ríos
Radiografía fluvial de España La tierra que no amaba sus ríos
Los ríos ibéricos agonizan. Casi la mitad de las masas de agua está en mal estado. Presas, sobreexplotación, contaminación y crisis climática son sus principales amenazas, con la agroindustria como mayor agresora.
Cine
María Alché y Benjamín Naishtat “El cine puede proponer imágenes y reflexionar, y por eso Milei necesita destruirlo”
María Alché y Benjamín Naishtat dirigen ‘Puan’, una película optimista y amarga, entre la comedia y el cine social, que ofrece nuevas lecturas tras los primeros cien días de gobierno de Milei en Argentina.