Medio rural
Habitar o rural en compañía: os xeitos de compartir o espazo e a vida cos animais

A relación cotiá coa fauna esperta sensibilidades, produce varios tipos de coñecementos e dá a pauta para unha coexistencia harmónica.
Ovellas no monte
23 may 2020 09:00

Se algo se aprende de vivir no rural é que non estamos —nin podemos estar— sós.

Xa sexa para baixar á cidade ou para segar unha finca de herba nunha tarde asollada, precisamos da axuda da veciñanza. Mais o sentido de comunidade non é só unha cuestión de relacións sociais entre persoas. Tamén os animais ensinan, acompañan e axudan a vivir. Son personaxes fundamentais da vida no campo en todos os aspectos da mesma. Porque requirimos a axuda dun can para coidar o gando, pero tamén para que nos fagamos compañía un a outro. E non só iso. A veces créanse relacións interdependentes aínda sen sabelo sequera: precisamos da axuda dos gatos e raposas para erradicar ás pragas de ratos e teipas; das arañas e morcegos, para controlar a poboación de insectos... 

A relación cos animais nas contornas rurais é diferente que a que se dá nas urbes. Mentres que nas cidades parecera que os animais se dividen entre os domesticados e os salvaxes; os que podes chamar teus e os que non queres ter dentro da túa casa, no campo o encontro continuo con animais xera outros xeitos de relación e comprensión das outras especies. 

A extrema humanización dos animais de compañía, por exemplo, algo tan común de ver nas rúas das cidades, xera simpatía ou risa nas conversas da miña veciñanza, mais nunca é, nin creo que sexa, unha práctica. 

Penso que o feito de compartir os espazos é un dos moitos determinantes do tipo de vínculos que se poden establecer. Aínda coa inxustificable invasión humana aos seus hábitats, os animais teñen certa liberdade de movemento polos espazos. Por sorte, aínda é posible atoparse cunha raposa cando se sae correr pola mañá, ou cun cervo cando se pasea polo monte.

Cando acababa de chegar á aldea e marchaba tarde da casa dalgunha veciña, sempre me preguntaba se non tiña medo. Eu, que vivín nunha cidade cun alto índice de delincuencia, sorprendinme e dixen que non. Cando marchei a casa un pouco máis tarde entendín: cando se camiña pola noite na aldea, non se pode ver nada alén de dous metros. Non se ten medo de atoparse con algunha persoa, cun atracador, senón cun “porco bravo”.

Porque a presenza dos animais está sempre alí a onde se vaia, en todo o que se fai. Tes que protexer o millo das aves, as galiñas dos seus depredadores, as patacas dos ratos... Mais esa procura por separar os espazos só evidencia o xuntos que vivimos. Detrás deses actos de protección, hai unha serie de coñecementos empíricos inestimables sobre o comportamento, a dieta ou a expresión corporal dos animais, que foron transmitidos de xeración en xeración grazas ao habitar en común milenario.

Unha cabriña que me atopei nun paseo polo monte 

É dende esa experiencia como se pode saber se algunha vaca se atopa mal só con ver o xeito no que camiña. A vida cos animais desenrola unha sensibilidade particular que chega ata o propio corpo e se manifesta na forma na que falamos e nos movemos ao redor de cada animal. Nunca antes vin a alguén coma o meu veciño Alfonso, quen ten un xeito de camiñar entre os animais tan relaxado e coidadoso, que ningún gato, galiña ou ‘cabrito’ corre cando percibe a súa presenza. Mais eu, aínda tratando de non facer nin ruído nin movementos bruscos, non logro facer que as ovellas non saian correndo cada vez que me achego. Aprender a mover o corpo para convivir cos animais é unha danza e, como tal, require de práctica e experiencia. 

Nese sentido, paréceme natural que nunha vida chea destes encontros e desencontros entre persoas e outras especies, os animais formen parte dos relatos da cultura rural. 

A vida no campo se ordena pouco polo calendario. Todos os días da semana excepto o domingo xa que non se traballa— son iguais. A xente guía as súas tarefas pola lúa, estacións, climas, brotes de árbores e flores... pero tamén polos comportamentos e coincidencias cos animais. Fai uns meses, xusto antes de que empezara o confinamento, a miña veciña Carmen calou de súpeto en medio dunha conversa. “Escoita”, dixo. Eu non escoitaba nada. “É o cuco. Nesta tempada se casan os cucos, se xuntan. Quere dicir que xa está a chegar a primavera”. 

Duqui acompaña a recolleita anual de patacas

Mais tamén hai especies que se fan presentes nos relatos pola súa ausencia. “Hai moito que deixei de ver vagalumes, cando era unha rapaza había dabondo aquí no eido”, contábame a outra noite unha veciña. Ás veces as historias anuncian un cambio, un problema ambiental e o paso do tempo. 

Alén de todo isto, a complexa relación que se entala no rural cos animais pode espertar a capacidade que temos todas as persoas de sentir empatía incluso con aquilo que nos impón respecto, que nos resulta alleo. Para min, isto é a base de toda a vida en común, o xerme de unha coexistencia harmónica. 

A vida no monte tenme ensinado con claridade que nos necesitamos os uns aos outros. Para coidarnos, respectarnos e acompañarnos nesta viaxe.

Sobre o blog
Espazo literario adicado a difundir a idea de que outros estilos de vida son posibles. Un repertorio que busca dignificar as experiencias e os coñecementos que existen nas zonas rurais a través da observación, reflexión e narración da vida social e cultural dunha aldea galega.
Ver todas as entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Medio rural
Rural A Escola dos Pobos chega a Lugo para reivindicar un mundo rural con futuro
A iniciativa, que impulsa a transformación dunha antiga casa solariega das Merindades nun espazo de formación e encontro, preséntase este mércores en Lugo co apoio do Sindicato Labrego Galego.
Galicia
Galicia Cientos de personas descienden el río Ulla en una protesta histórica contra la celulosa Altri y la mina Touro
El río potencialmente más afectado por ambos proyectos se convirtió este domingo en una ruta de protesta y concienciación ambiental gracias al descenso de decenas de embarcaciones lideradas por activistas de todo el país.
Altri
Altri Centos de persoas enchen o río Ulla nunha protesta histórica contra a celulosa de Altri e a mina de Touro
O río potencialmente máis afectado por ambos proxectos converteuse este domingo nunha vía de protesta e conciencia ambiental grazas á decida de decenas de embarcacións dirixidas por activistas de todo o país.
Sobre o blog
Espazo literario adicado a difundir a idea de que outros estilos de vida son posibles. Un repertorio que busca dignificar as experiencias e os coñecementos que existen nas zonas rurais a través da observación, reflexión e narración da vida social e cultural dunha aldea galega.
Ver todas as entradas
Galicia
Galicia A Xunta aprobou a celulosa de Altri argumentando que a súa cheminea de 75 metros sería “icónica”
O Informe de Patrimonio Cultural, favorable á multinacional, emitiuse con base en dúas encargas externas, contratadas e pagadas pola empresa ao ex presidente e ao actual tesoureiro de Icomos-España.
Alemania
Alemania Friedrich Merz es elegido canciller alemán por la gran coalición tras una jornada de suspense
El nuevo canciller alemán supera una votación extraordinaria tras un sonoro fracaso en su primer intento. Los conservadores gobernarán con el partido socialdemócrata.
Israel
Israel Netanyahu acelera los planes de ocupación total de una Gaza diezmada por el hambre
El ejército israelí quiere movilizar a 30.000 reservistas para una nueva expansión de la ofensiva sobre Gaza. Las organizaciones dependientes de la ONU alertan de la hambruna y las enfermedades en un enclave en el que escasea el agua potable.

Últimas

Comunidad de Madrid
Comunidad de Madrid Madres organizadas contra los arrancamientos piden una reunión con Infancia
Pamela L.C. ve a su bebé dos horas a la semana después de que se lo retiraran dos días después de su nacimiento. Ella y otras madres han decidido organizarse para pedir medidas que frenen los arrancamientos.
Madrid
Madrid Sareb amenaza con desahuciar el centro social La Animosa, en Hortaleza
Los colectivos que participan del centro social okupado, y que han dado vida a este espacio durante los últimos cuatro años, convocan a defender su permanencia aunque se ha retrasado la fecha de desalojo hasta el 26 de mayo.
Opinión
Opinión España ya roza el 2,5% en gasto militar
Según el autor, investigador del Centre Delàs, el gasto militar real del Estado español será de 40.457 millones de euros y representará respecto al PIB el 2,48%. A esto se sumarán las inversiones comprometidas en programas de armamento.
Comunidad de Madrid
Universidad pública El alumnado de la UNED denuncia el “modelo antipedagógico” tras la supresión de tutorías presenciales
El proceso de eliminación de clases se remonta a 2008, aunque ha sido este año, con el nombramiento Claudia Sevilla como directora de centros asociados de Madrid, cuando el gobierno de Ayuso “ha pisado el acelerador”.
Opinión
Opinión El rentismo es racismo
La posición de las personas migrantes y racializadas en el conflicto del alquiler nos coloca como sujetos esenciales e imprescindibles en la lucha por la vivienda.

Recomendadas

Laboral
Laboral Coidar sen dereitos: a loita das traballadoras nas residencias privadas de Galiza
Sen tempo nin medios para ofrecer uns coidados axeitados, alertan dunha situación insostible nos centros e denuncian a privatización dun servizo a costa do benestar das persoas maiores e dependentes.
Alemania
Alemania Ines Schwerdtner: “Los conservadores tienen esta estrategia de normalizar la AfD, pero eso ha salido muy mal”
De profesión periodista, Ines Schwerdtner ha sido una de las responsables del ascenso de Die Linke, un partido que pasó de no aparecer en las encuestas a superar el 8% en las elecciones de febrero.