Arte
“Ver ‘Manoliño Nguema’ na TVG sería súper bonito”

A historia de Marcelo Ndong é un dos audiovisuais galegos máis premiados do ano. Un documental feito entre Galiza e Guinea Ecuatorial; dirixido por Antonio Grunfeld e guionizado por Rocío Cadahía, que agardan a chamada da televisión pública: “Quen de verdade pode desfrutar do documental son as galegas”

rodaxe manoliño 5
Imaxe da rodaxe en Guinea, con Grunfeld e Marcelo Ndong (arriba á esquerda) e Rocío Cadahía (no centro abaixo).

Hai un documental percorrendo o país que non deixa de gañar premios. Conta a historia Marcelo Ndong, un cativo de Guinea Ecuatorial que chegou a Bemposta cunha bolsa de arte. Xa coñecía Galiza, onde nace o Miño e os seus afluentes, froito da educación da daquela Guinea Española. Ao chegar papou o frío, medrou, foi ‘o mimo negro de Santiago’, foi de xira polo mundo adiante, formou unha familia e fixo súas as ideas do Padre Silva, que lle serviron para volver a Guinea Ecuatorial e formar novas xeracións de artistas.

Diso vai o docu, que tamén aborda a cuestión colonial, a experiencia na cidade dos muchachos e amosa unha cara de migración sempre agochada, a do retorno. En Guinea, en África, Manoliño fala galego, canta en galego, representa Os vellos non deben de namorarse... Con todo, non é suficiente para que a TVG se interese en emitir esta historia. Nin sequera despois do Mestre Mateo e dos premios en Ourense (á obra teatral), Vigo, León ou Tenerife. Ninguén o entende, tampouco a guionista Rocío Cadahía e o director Antonio Grunfeld.

Chama a atención ver imaxes de Guinea Ecuatorial, os carteis en español, a vida nos barrios, non sabemos nada. Segue sendo Guinea –de facto– materia reservada?
Rocío Cadahía: A ver, é certo que hai que ter coidado co que se di de Guinea Ecuatorial...

Obiang escoita...
Antonio Grunfeld: Xa non están Franco e Fraga, que foron quen pensaron esa lei, pero de aí xurdiron unhas relacións políticas moi complicadas. No documental amosamos a Guinea do pobo, a de Marcelo, lonxe dos estereotipos e do poder político. Vese no coche que ten, na gardería, todo moi austero. Queriamos amosar esa outra Guinea, a que ve Aquí no hay quien viva e coñece España perfectamente, e que a ve como parte do seu pasado. En cambio, as relacións políticas son complexas: cando Obiang dá o golpe de estado a Macías, que rompera toda relación con España, ábrelle os brazos a España, porque viña de estar no exército español, de ser coronel. En cambio, desde España ven unha Guinea pobre, ou que non sabe explotar, e deixou de interesarlle. E pouco despois, descóbrese o petróleo en Guinea, Obiang pasa de España e ofrécello aos americanos e aos franceses.

Se Obiang tivera permitido a España extraer petróleo alí seguro que teriamos a Guinea moito máis presente.

R.C: Agora segue habendo políticos españoles que van por Guinea pero non se sabe que van facer exactamente. A lei de materia reservada fixo que a xente en España se esquecera de Guinea, e agora directamente non saben nin que existe. Cando viviamos alí preguntábannos, cando viñamos aquí, que que falaban, e nin sabían que falaban español. Unha ignorancia que non é casual.

É dicir, que non interesa Guinea Ecuatorial como non interesa Namibia, por exemplo.

R.C: Xusto. O que pasa que Guinea foi unha provincia de España, os cidadáns tiñan documentación española.

A.G: Se Obiang tivera permitido a España extraer petróleo alí seguro que teriamos a Guinea moito máis presente.

nenos guinea manoliño
Imaxe: Arquivo La Región


Naquela altura, sen Whatsapp e demais, dez anos sen saber nada da túa terra, nin da familia...
R.C: Imaxina. Non tiñan nin pasaporte, de súpeto era como unha especie de refuxiado. El ía á oficina de CEAR a mirar as listas onde rexistraban os mortos de Guinea, e cada visita alí era horrible, e aínda por riba hai apelidos moi comúns, entón non sabes con certeza se morría alguén da túa familia ou non.


Manoliño bota raíces en Galiza. Medra en Bemposta, fai xiras co circo por todo o mundo, forma unha familia... pero no 90 decide volver e crear iniciativas culturais en Guinea. Como seguen estas iniciativas hoxe? Tiveron percorrido?
A.G: Cando volve, está motivado e monta un centro cultural nunha vila moi pequena e moi danada tras a época de Macías, así que era moi difícil que fose adiante. Ademais íanlle acusar de bruxería, ía ter problemas por falar de política no seu espectáculo con Tobías [o seu mono monicreque e amigo]. Aí coñéceno da cooperación española, cando aínda era centro cultural hispano guineano, e agora hai un español e un ecuatoguineano. Esa cooperación cultural mantense. Pero onde máis presente está Marcelo é nos seus alumnos. No docu saen algúns, pero realmente hai moitos, porque na xeración de Gorsy [alumno de Marcelo] hai moitos ‘gorsys’ que seguen facendo cousas e seguen formando á xeración seguinte, a de Russo. E agora Russo ten 30 anos e tamén ten unha compañía de teatro. O que teñen en común todos é moita humildade e moito traballo colectivo.

manoliño 2
Os símbolos das tres xeracións: Russo, Marcelo e Gorsy.

R.C: Marcelo é moi diferente a outros ecuatoguineanos e tamén moi diferente a todos galegos. Penso que aínda ten moi presente o que aprendeu na Cidade dos Muchachos, toda esa solidariedade, esa idea de dar, compartir, de vivir sen cartos... Uns valores que por desgraza nós xa non temos.

É importante que haxa documentais que dean outra imaxe de África, achégannos un pouco a esas realidades. Por exemplo, cando vemos a Marcelo contando en galego cousas sobre Guinea, ou alí cando contaba cousas de Galiza.

A.G: Ti pensa que Guinea é un país moi pequeno e hai cartos, polo petróleo, e cando alguén ten moitos, acostuma presumir. Pois Marcelo e toda a súa escola non son para nada así, con todo o que conseguiron.

A súa é unha historia de emigración amable, e positiva se se lle quere chamar así. Credes que en xeral sempre se constrúe unha imaxe de África e dos países do sur moi negativa, asociada sempre á pobreza e á fame? Non abondan os audiovisuais onde se vexa a vida real nos países empobrecidos.

R.C: É importante que haxa documentais que dean outra imaxe de África, achégannos un pouco a esas realidades. Por exemplo, cando vemos a Marcelo contando en galego cousas sobre Guinea, ou alí cando contaba cousas de Galiza. No centro cultural de Malabo representaron Os vellos non deben de namorarse. Normalmente só se ve a pobreza, ou migrantes por hambruna, que existen, pero hai outro tipo de migración máis alá das imaxes da patera. As persoas de Guinea que van a España chegan en avión, e despois cando chegan teñen as cousas complicadas como calquera.

A.G: Algo que digo sempre é que todo migrante vai querer volver á súa terra en canto poida. Teñen un lazo invisible, como temos todas, que fai que como Marcelo, queiran devolver o que aprenderon. Penso que é útil ver esa parte de cando Marcelo volve a Guinea, porque sempre vemos como chegan, as dificultades de cando están aquí, pero nunca vemos as historias das persoas migrantes cando volven aos seus países de orixe e montan algo como o que montou Marcelo.

manoliño 3
Marcelo e Tobías, antes de ser operado.

Outra parte do proxecto é máis de incidencia. Queredes que se reactiven as bolsas entre o Estado Español e Guinea. Como vai o tema?
A.G: Estamos avanzando, pouco a pouco. Marcelo ao principio non quería facer un documental sobre el mesmo, pero cando pensamos e lle dixemos que tamén queriamos sacar a todos os alumnos e alumnas, o teatro e a creación que había en Guinea, xa aceptou. Era o seu soño, el quería reabrir esa liña de bolsas.

R.C.: Agora Russo está en Ourense pero dun xeito moi informal, despois de gañar coa obra de teatro a MITEU o ano pasado, e tamén polo vínculo que tiña Marcelo alí. Está formándose en teatro coa xente da MITEU pero sen bolsa ningunha. En Guinea existe a UNED, estúdase español, hai cousiñas e certo vínculo, pero estas liñas de bolsas que había xa non chegan a Guinea, polo que falabamos, porque está esquecida.

Teatro
“Retirar os orzamentos culturais acaba cos discursos”
A Mostra Internacional de Teatro Universitario de Ourense cumpre 25 anos en medio dun proceso de desmantelamento cultural por parte do Concello de Ourense.
A.G: Dicía que avanzamos algo porque desde a MITEU xa están falando para facer un acordo de verdade, e que ademais de persoas de Guinea a Ourense, tamén vaia xente de aquí formarse a Guinea, onde hai moita cultura tradicional do teatro. O que nos falta é o financiamento.

Facer e financiar o docu tamén foi difícil. Custa moito facer estes documentais sociais?

A.G: Moito. A Marcelo dixémoslle: “como esperemos a conseguir 200.000€ para facer o documental, non o imos facer nunca”. A nosa opción foi: como Rocío está aquí, temos casas onde durmir en Malabo, un colega cámara, están Russo e Gorsy por aquí; pois gravamos este verán con cartos ou sen eles. E Marcelo díxonos: “Levo facendo proxectos así toda a vida”. E realmente foi moi complicado, o equipo decidiu non cobrar e gardar para os gastos os 30.000€ da bolsa da AGADIC. É dicir, non cobramos e despois decidimos repartir o que puidera sobrar, e somos moitos. Con todo, non sei se por influencia de Marcelo, funcionou moitísimo e fíxose un equipo moi bo, con moito corazón, sen intereses, e aprendemos moitísimo. Evidentemente, non quero que o seguinte proxecto sexa así, porque as persoas do equipo debemos cobrar. Agardo que Manoliño sirva para que cheguen novos proxectos.

R.C: Deixáronnos casas, deixáronnos coches, fixéronnos de comer, axudáronnos coas transcricións, coa difusión... Moitísimas persoas axudaron e colaboraron con isto.

A.G: Non temos moita pasta pero temos moitísimas aliadas enganchadas ao proxecto.

manoliño 4
A equipa Manoliño despois da presentación da obra “Ngoan Ntangan”.
Nese sentido, parece que a TVG non está interesada en mercar o docu, malia gañar o Mestre Mateo e unha morea de premios máis. Seguen nas mesmas?
A.G: Nada. Todo o mundo daba e dabamos por feito que nolo ían comprar, porque mesmo mercaron outros -aínda que por dous pesos- que eran cañeros, como Angrois no Esquecemento. Ao non chamar, o produtor escribiulles, tamén o montador... pero nada. E despois enterámonos por Facebook que mercaron sete documentais e que algúns eran dos nominados aos Mestre que gañamos nós. Se a excusa é que o documental non é íntegro en galego, eu síntoo, pero en Guinea Ecuatorial non falan galego.

A CRTVG debería complementar á AGADIC e apoiar futuros talentos da cultura e do audiovisual en Galiza.

R.C: Cando pensamos no docu, sabiamos que en Galiza ía interesar, pero tiñamos medo de que non interesase fóra. Pero mira, en Tenerife déronnos o premio do público, en León tamén... Pero quen de verdade pode desfrutar realmente do docu son as galegas e os galegos, e velo na televisión pública sería súper bonito.

A.G: Se Netflix non nos quere mercar eu non digo nin mu, pero cando ves que hai tanto interese por aí fóra e que na tele pública nin sequera contesten aos mails... Ao final fan que exploremos outras vías, xa que a galega non quere. Roi [produtor], cando recibimos o Mestre, agradeceu as axudas do talento do AGADIC en plan “mira, con 30.000€ fixemos isto” e tamén para que servise de ventá para futuros proxectos. E aí a CRTVG debería complementar á AGADIC e apoiar futuros talentos da cultura e do audiovisual en Galiza.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Galicia
Investigación Varios refugiados denuncian a la ONG Rescate Internacional por explotación laboral y agresión sexual
La Guardia Civil investiga al centro de Mondariz-Balneario tras varias denuncias por parte de voluntarios migrantes que aseguran trabajar sin contrato a cambio de 50 euros semanales. La ONG gestiona 1.700 plazas del programa estatal de acogida.
Senegal
Migraciones El mito de la migración ordenada: la denegación de visados por el Consulado de España en Dakar
Maltrato institucional. Estas dos palabras son las más escuchadas cuando se pregunta a personas descontentas con el Consulado de España en Dakar. Cada vez más personas denuncian denegación de visados que no consideran justificados.
#71322
3/10/2020 17:56

Qué pena que la Televisión Gallega no se interese por un documental tan premiado... yo lo he visto y merece muchísimo la pena, espero que recapaciten.

0
0
Investigación
Investigación Varios refuxiados denuncian á ONG Rescate Internacional por explotación laboral e agresión sexual
A Garda Civil investiga o centro de Mondariz-Balneario tras varias denuncias por parte de voluntarios migrantes que aseguran traballar sen contrato a cambio de 50 euros semanais. A ONG xestiona 1.700 prazas do programa estatal de acollida.
Comunidad de Madrid
Luis A. Ruiz Casero “Durante la transición la cárcel de Carabanchel albergó a más presos que en algunos años del franquismo”
De los presos franquistas que construyeron el penal, pasando por los que fueron fusilados, hasta los revolucionarios que pusieron patas arriba el centro penitenciario con iniciativas como la COPEL, Luis A. Ruiz Casero ofrece en 'Carabanchel. La estrella de la muerte del franquismo', un documentado homenaje a las luchas de las personas internas.
Industria armamentística
Genocidio Las relaciones armamentísticas de España e Israel han sido “más lucrativas que nunca” desde octubre de 2023
Un informe del Centre Delàs señala diferencias significativas en las armas que España dice que ha vendido a Israel y las que Israel registra. Las empresas israelíes han firmado 46 contratos con las administraciones por más de mil millones.

Últimas

O Teleclube
O Teleclube 'Os Pecadores' loitan contra montruos reais e mitolóxicos no novo episodio de 'O Teleclube'
O dúo do director Ryan Coogler e o actor Michael B. Jordan estrean unha película sobre a experiencia afroamericana cunha ameaza sobrenatural engadida.
Opinión
Opinión ¡A la mierda Europa!
Hay otra Europa que es víctima de la Europa neoliberal y belicista que apuesta por la industria de las armas a costa de los derechos sociales, es una Europa que se muere de vergüenza cada vez que ve imágenes de Gaza o Cisjordania.
Laboral
Laboral Al borde de la huelga en la educación pública vasca
Los cuatro sindicatos convocantes denuncian que el Departamento de Educación vasco no se han sentado a dialogar hasta este viernes pocos días antes de los paros
Laboral
Laboral Los sindicatos convocan huelga en Mediapro durante las últimas jornadas de la liga de fútbol
El final de la liga de fútbol podría no verse en televisión si la empresa HBS, nueva adjudicataria de la producción de La Liga, no garantiza la subrogación del personal. Los sindicatos han convocado huelga del 13 al 27 de mayo en el grupo Mediapro.
Palestina
Ocupación Isarelí Primera movilización unitaria contra el genocidio en Palestina y por el fin del comercio de armas con Israel
Este sábado 10 de mayo se espera en Madrid una asistencia multitudinaria de personas venidas desde cientos de municipios de todo el Estado español para concentrar la protesta de los ataques indiscriminados del Israel contra la población palestina.
Tribuna
Tribuna Para acabar de una vez con las nucleares: sobre el último intento de prolongar la vida de las centrales
Los voceros de la nuclear han encontrado la oportunidad ideal para difundir sus bulos con el apagón del 28 de abril. Quieren generar polémica para mantener operativa una infraestructura innecesaria, peligrosa y que genera residuos incontrolables.
Análisis
Análisis ¿Existe una identidad europea?
El 9 de mayo se celebra el “día de Europa”, que conmemora la paz y la unidad en el continente y que coincide con la declaración presentada en 1950 por Robert Schuman que sentó las bases de la cooperación europea. Pero, ¿qué es Europa realmente?
Estados Unidos
Libertad de expresión Canadá recomienda al profesorado LGTBQ+ o crítico con Trump no viajar a Estados Unidos
Una circular de la Asociación Canadiense de Profesores Universitarios (CAUT) recomienda “encarecidamente” que el personal académico viaje a los EEUU “solo si es esencial y necesario”.
El Salto Radio
El Salto Radio Malismo
Hacerse el “malote” aporta beneficios: entrevista con Mauro Entrialgo, autor de Malismo, un ensayo sobre los mecanismos de ostentación del mal

Recomendadas

Laboral
Laboral Coidar sen dereitos: a loita das traballadoras nas residencias privadas de Galiza
Sen tempo nin medios para ofrecer uns coidados axeitados, alertan dunha situación insostible nos centros e denuncian a privatización dun servizo a costa do benestar das persoas maiores e dependentes.
Pensamiento
Lola Olufemi “No me atraen las utopías lejanas, estoy más interesada en el ahora”
La escritora e investigadora británica Lola Olufemi trabaja desde la certeza de que el presente no es una jaula, desde la confianza en que viviremos cosas diferentes aunque no se sepa exactamente de qué tipo van a ser.
Catalunya
Acción directa Las Sublevaciones de la Tierra francesas llegan a Catalunya: “Necesitamos una forma nueva de luchar”
Una acampada de tres días y una acción simbólica han sido el pistoletazo de salida de Revoltes de la Terra. La organización ha sido capaz de unir a ecologistas de campo, de ciudad y campesinado en una dinámica de lucha “nueva”.