Medio rural
Ao redor da cociña de ferro: vivir o inverno, sobrevivir ao virus

A chegada do frío sempre muda por completo o ritmo de vida no rural. Este ano, ademais, a pandemia conxelou as tradicións milenarias. Como se lidia coa soidade e o confinamento nunha sociedade que se basea na cooperación para sobrevivir?
Frío
19 dic 2020 08:46

As noites son longas e os días son chuviosos. Rómpense as rutinas do resto do ano e empezan a xerminar outras que nacen aptas para este tempo. É xa o segundo inverno que paso na aldea, na Galiza, mais non deixa de me sorprender o violento cambio entre estacións. A cidade na que medrei era todo o oposto: as temperaturas eran case as mesmas ao longo de todo o ano, os días non medraban nin se acurtaban e a vida na metrópole non estaba determinada polo clima. Nin sequera reparábamos nel.

No rural, no entanto, o tempo é quen define as tarefas que hai que facer e quen dita o momento en que é mellor facelas. Só bastou que chegase o frío a miña pequena casa de pedra, para saber que hai moitas cousas novas de que ocuparse, como resolver o xeito de manternos quentes ou lidar coa humidade que entra e aferrase ás paredes da casa.

Ao redor da cociña de ferro

Aquí na aldea o cambio de estación non só é máis patente que na Cidade de México, senón que tamén é máis evidente que en calquera outra cidade da península, incluíndo as galegas. Aquí a xente móvese ao ritmo da natureza: se cae a noite e aínda son as seis, non importa, hai que cear e ir cedo á cama; se é un día de chuvia, non se traballa nas leiras e toca gardarse na casa.

No inverno, os camiños, rúas e estradas fican baleiras a maior parte do tempo. Non hai onde ir máis que a cociña, onde está o núcleo do calor e, sobre todo, onde non se escoitan tanto as panxoliñas que cantan a todas horas a través das bucinas da parroquia.

Cando chegamos á casa na que agora vivimos, emocioneime en canto vin a fermosa cociña de ferro do número sete. E a miña emoción medrou aínda máis cando vin que a avoa da miña parella deixara unha corte repleta de leña rachada. Era coma se ela soubese, 30 anos antes, que o seu neto ía a retornar un día a casa.

Mais a cociña rompeu á semana de usala. A humidade do abandono corroera o metal. Entón  tentamos de aproveitar o forno de pedra, mais a leña estaba tan seca que este comeu a metade da madeira. Aprendimos dúas cousas desa experiencia: que as cociñas de ferro son MOITO máis caras que as “modernas” estufas de butano e que a existencia do monte comunal é vital.

Así como a auga, o monte na miña parroquia é de xestión comunitaria. É dicir que hai unha sección dentro do territorio da aldea que é propiedade da veciñanza, da chamada “comunidade de montes”. Cada ano, despois de avaliar o estado do bosque, delimítase unha zona na que calquera persoa membro da comunidade de montes pode ir a talar árbores para aproveitar como leña. Isto quere dicir que a xente da aldea conta con esta materia prima a súa disposición, o que é fundamental, xa que se non es propietario de terras ou se non tes árbores para aproveitar, o monte comunal tórnase nun factor clave para acceder ao dereito de non pasar frío durante o inverno e sortear a pobreza enerxética.

Porque a maioría das casas (se non é que todas) utilizan a cociña de ferro como método de calefacción principal. Isto non quere dicir que algunhas non conten con outro tipo de calefacción, mais o inverno é tan longo que é máis economicamente posible manterse quentes con leña que con calquera outro medio.

Deste xeito, a cociña vólvese o centro da casa, o lugar no que se pasa a maioría do día, o que podería soar idílico, mais, na realidade, despois de dous meses, termina por semellar máis a un martirio de aburrimento.

A pegada do virus

A tristura no aire é particular este ano. As panxoliñas soan, mais xa ninguén blasfema contra elas. Non hai con quen. As casas que o ano pasado iluminaban a noite máis que os farois, tampouco foron adornadas.

A crises sanitaria remarcou o abandono ás persoas maiores que viven nas zonas rurais, ás que non lles queda máis remedio que ficar illadas na cociña, esperando a que termine o día. As visitas diarias entre veciñas, que atenuaban a soidade e distraian a mente, disolvéronse no vento. As relacións sociais, quizabes o factor máis imporante para vivir e sobrevivir no medio rural, quedaron conxeladas no tempo.

Como afrontan, se non con desesperación ou negación, as comunidades do rural as medidas de distanciamento social? Como se resolven as tarefas do día a día que precisan da axuda de máis persoas? Quen poda entón as viñas? Quen vai a leña? Quen mata o porco, pica a carne, enche e afuma as chourizas?

En xeral, esta época estase a vivir con gran desconcerto. As actividades do campo non poden parar porque representan gran parte do sustento e a maioría destas precisan da cooperación da veciñanza. O medo e a necesidade aparecen como dúas forzas opostas que tiran da vontade da xente.

Mentiría se negara que nalgúns casos óptase por ignorar as medidas. Mais tamén hai outros nos que se prefire forzar os vellos e doridos ósos para terminar as tarefas en soidade. Hai quen tamén vai resolvendo co maior optimismo posible, chama ás veciñas todos os días e avisa a toda a familia que lles vai mandar o bacallau de Nadal en toppers para non romper a tradición.

Nós, que non puidemos ir  axudar ás veciñas a picar a carne da matanza dos seus porcos, recibimos ao longo dunha semana un prato de zorza “para probar” de cada unha delas. Ao quinto día xa éramos uns catadores profesionais.  

A pesar dos tempos,  a vida avanza e os vínculos, sementados hai séculos, resisten a tempestade. Os afectos fanse patentes en cada pequeno intercambio e chamada telefónica, mais tamén na distancia. Ao final, esta é das poucas veces en que a ausencia se pode xustificar co amor e o coidado. Mais non por iso é máis sinxelo.

Sobre o blog
Espazo literario adicado a difundir a idea de que outros estilos de vida son posibles. Un repertorio que busca dignificar as experiencias e os coñecementos que existen nas zonas rurais a través da observación, reflexión e narración da vida social e cultural dunha aldea galega.
Ver todas as entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Religión
Religión ‘El minuto heroico’ rompe el silencio sobre el Opus Dei: “Es un documental sobre la vulneración sistemática de derechos”
Dirigido por la prestigiosa periodista Mònica Terribas, el documental visibiliza los testimonios de 13 mujeres que relatan abusos y coerciones sufridas dentro de la organización. Conversamos con Terribas y con Marina Pereda, exagregada de la Obra.
Culturas
Cultura ‘O minuto heroico’ racha co silencio sobre o Opus: “É un documental sobre a vulneración sistemática de dereitos”
Dirixido pola prestixiosa xornalista Mònica Terribas, o documental destaca os testemuños de 13 mulleres que relatan os malos tratos e coaccións sufridos no seo da organización. Falamos con Terribas e Marina Pereda, antiga membro do Obra.
Islamofobia
Religión El aumento de vetos al hiyab en escuelas reaviva el debate sobre la islamofobia en España
Cada vez son más los centros educativos que están vetando estas prendas propias de la cultura musulmana a través de disposiciones en sus protocolos internos.
#78063
25/12/2020 14:43

Lembranzas de infancia, e doutras cousas tamén. E renovación dos puntos de vista, das bases de pensamento, da acción.

0
0
Sobre o blog
Espazo literario adicado a difundir a idea de que outros estilos de vida son posibles. Un repertorio que busca dignificar as experiencias e os coñecementos que existen nas zonas rurais a través da observación, reflexión e narración da vida social e cultural dunha aldea galega.
Ver todas as entradas
Feminismos
Feminismos As mulleres galegas ocupan o segundo posto de menor retribución por hora de todo o Estado español
A súa precariedade maniféstase na contratación temporal, oportunidades limitadas de promoción e acceso limitado a postos de dirección. A desigualdade estrutural afecta especialmente ás traballadoras do sector primario, onde permanecen invisibles.
Historia
Descifrando a historia As 4.000 cigarreiras da Coruña: a primeira folga de mulleres na historia de Galiza
O 7 de decembro de 1857, as mulleres da Real Fábrica de Tabacos iniciaron unha revolta polos seus dereitos que fixo historia no imaxinario do sindicalismo galego.
Culturas
Cultura ‘O minuto heroico’ racha co silencio sobre o Opus: “É un documental sobre a vulneración sistemática de dereitos”
Dirixido pola prestixiosa xornalista Mònica Terribas, o documental destaca os testemuños de 13 mulleres que relatan os malos tratos e coaccións sufridos no seo da organización. Falamos con Terribas e Marina Pereda, antiga membro do Obra.
Tribuna
Tribuna Ladróns de luva branca no Parlamento
As traballadoras e traballadores da CRTVG pagaremos os efectos dunha lei antidemocrática que nos retira algunhas das poucas ferramentas que tiñamos para defendérmonos e esixir respecto pola misión de servizo público que a corporación ten encomendada.

Últimas

Argentina
Argentina Milei pisa el acelerador en Argentina con la represión feroz de una protesta frente al Congreso
Una marcha de jubilados respaldada por aficionados de fútbol desata la mayor violencia desplegada por el Gobierno del presidente argentino desde el comienzo de su mandato hace más de un año.
València
València Podemos pide a la jueza las grabaciones del Cecopi y Compromís los brutos del canal À Punt
Podemos ha presentado una diligencia en el juzgado de Catarroja y Compromís, una petición parlamentaria tras conocer la exclusiva de este medio sobre la foto de Mazón entrando al Cecopi.
Sevilla
Derecho a la vivienda La última noche de Cristina antes de ser desahuciada en Sevilla
La Asamblea por la Vivienda de Sevilla señala a la compañía hostelera La Vida en Tapas de que Cristina y su hija, menor de edad, se queden sin la casa en la que llevan más de diez años.
Serbia
Protestas estudiantiles Belgrado se prepara para una protesta multitudinaria
El Gobierno de Aleksandar Vučić se enfrenta a una de las manifestaciones más importantes en la historia reciente del país
Comunidad de Madrid
Protocolos de la vergüenza Las mentiras de Ayuso en el quinto aniversario de la pandemia
La presidenta de la Comunidad de Madrid intenta lavar su imagen con un vídeo y un comunicado plagados de maquillaje.
Precariedad laboral
Migraciones La nueva diáspora española: entre la precariedad y el activismo
En “No nos vamos, nos echan” se recogen las experiencias de movilización social protagonizadas por los emigrados españoles tras la crisis de 2008.
Badajoz
Derechos laborales Denuncian la privatización y precariedad en la muerte en el piso tutelado en Badajoz
Los sindicatos y consejos profesionales señalan que las subcontrataciones limitan los recursos humanos y materiales, poniendo en riesgo a menores y profesionales.
Feminismos
8M Lluvia feminista para un 8M antirracista en Madrid
VV.AA.
Más de 80.000 personas, según los datos de la organización, han secundado la marcha que la Comisión 8M ha organizado entre Atocha y Plaza España, cuyo eje principal ha sido el antirracismo como antídoto necesario para conseguir derechos para todas.

Recomendadas

África
Alima Ngoutme “La solidaridad femenina es importante para que en África logremos la inclusión de los niños con discapacidad”
A través de su asociación, Alima Ngoutme, y a partir de una experiencia personal, ha concentrado sus esfuerzos por conseguir la plena inclusión social de los niños y niñas con discapacidad en su país natal, Camerún.
Migración
Migraciones Bruselas anuncia un nuevo proyecto de ley para acelerar las deportaciones de personas migrantes
La Comisión Europea ha presentado este martes un nuevo proyecto de ley que tiene como objetivo intensificar y acelerar las deportaciones de personas indocumentadas a sus países de origen o países de tránsito.
Culturas
Cultura ‘O minuto heroico’ racha co silencio sobre o Opus: “É un documental sobre a vulneración sistemática de dereitos”
Dirixido pola prestixiosa xornalista Mònica Terribas, o documental destaca os testemuños de 13 mulleres que relatan os malos tratos e coaccións sufridos no seo da organización. Falamos con Terribas e Marina Pereda, antiga membro do Obra.