Minería
Gustavo Castro: “O extractivismo mineiro é devastador e irreversible"

Os tratados de libre comercio cos países empobrecidos repítense agora coa Unión Europea e as xigantes mineiras teñen a Galiza no punto de mira. O ecoloxista mexicano Gustavo Castro, do Movimiento Mesoamericano contra el Modelo Extractivo Minero, advirte dos efectos da industria extractiva en América Latina, onde provocou centos de asasinatos e millóns de desprazamentos forzosos.

Gustavo Castro gz
Gustavo Castro durante a palestra organizada pola Coordinadora Galega de ONGD. Pablo Santiago

Un mexicano chega a Galiza e fai de adiviño no relativo á industria extractiva: leis e tratados a medida, criminalización das protestas ou “voitres” tentando engaiolar aos veciños con dúas promesas: a xeración de emprego e unha minería sostible. Da primeira, Gustavo Castro di que é “mentira” e da segunda, o adxectivo máis suave que lle sae é “imposible”.

Gustavo non é adiviño. Por desgracia, todo o que está a pasar en Touro viviuno anos atrás en México, e con consecuencias moito peores: en 2009, uns sicarios asasinaron ao seu amigo Mariano Abarca por opoñerse á apertura dunha mina e, en 2016, mataron a tiros á xa eterna Berta Cáceres. Gustavo estaba con ela esa noite e é a única testemuña. A súa loita por esclarecer o crime de Berta levouno a ser retido polo goberno hondureño e, despois, a fuxir cruzando o charco. El e as millóns de persoas desterradas saben mellor que ninguén do que é capaz a industria extractiva.

A loita contra esta industria en América Latina ten consecuencias gravísimas para a poboación, coma o desterro das indíxenas ou a violencia contra as activistas ambientais. Cal é a loita agora?
Principalmente a defensa dos territorios. Reflexiónase pouco sobre que xera toda esta violencia e impunidade, mais é sinxelo de entender: os gobernos asinan tratados de libre comercio e permiten a extracción de recursos naturais. As regras son: “invisto no teu país, preciso seguridade xurídica e para iso tedes que cambiar a Constitución”. Antes había leis para defender os sectores produtivos da poboación pero cos tratados, as empresas esixen cambios para ter os recursos precisos para poder extraer os minerais.

Gustavo Castro en Bama mina
Gustavo Castro conversando cos veciños de Bama (Touro). Imaxe: Coordinadora Galega ONGD
Ese só é o inicio: por exemplo, para extraer ouro precísase moita auga, de onde a sacan? Pois hai que privatizar ríos, facer embalses... Entón hai que cambiar tamén a lei ambiental. O segundo paso é comprar todas as empresas estatais: telefónicas, bancos, petroleiras... O terceiro paso é extraer, para o que fan falta máis modificacións legais, e aí comezou a resistencia. Chega por exemplo a empresa Monsanto, precisa terreo para cultivar e expulsa das súas terras aos campesiños. Despois repetiron o modelo con outros minerais e os gobernos permitírono. En México, antes do tratado de libre comercio, o 52% da terra era dos campesiños indíxenas, pero as empresas dixeron: «Como me convidas ao teu país se a metade do territorio está protexido por lei?» Entón o goberno cambia a lei, aperta aos campesiños, quítalles as axudas, afógaos e aos campesiños non lles queda outra que vender.

Para os gobernos é máis doado reprimir que pagar, entón modifican os códigos penais para criminalizar dereitos como a mobilización pública

Ante estas expropiacións e a expulsión da poboación local, á xente só lle queda protestar. Que fan os gobernos?
Co tempo perfeccionáronse os tratados de libre comercio e incluíron o concepto de “expropiación indirecta”: unha empresa chega cun seguro de inversión e se o goberno lle quita a concesión, a empresa demándao e o goberno ten que pagarlle moitísimos millóns de cartos. Está claro que para os gobernos é máis doado reprimir que pagar, entón modifican os códigos penais para criminalizar dereitos como a mobilización pública, e lle chaman terrorismo, bloqueo ao plan nacional de desenvolvemento... Con estas desculpas, os gobernos reprimen.

Como defender o territorio neste contexto de represión?
As comunidades e as asociacións veñen facéndoo cuns custos moi elevados. A estratexia debe pasar pola prevención: as comunidades teñen que organizarse e comezar por identificar os recursos que poden ser explotados, non dialogar coa empresa, non permitir que as autoridades firmen acordos, non vender as terras e tentar controlar as administracións municipais. Canto antes se afronten estes problemas, mellor. A loita esixe mobilizacións, desgaste, avogados, presos e ás veces, tamén mortos. Antes de iso, hai que protexer o territorio para evitar que os voitres baixen.

O interese das transnacionais é tan grande que son capaces de calquera cousa. Cando se vaian esgotando uns camiños irán probando outros, así de sinxelo. Así foi alá. A violencia aumentou na medida en que aumentou a resistencia.

En Galiza, por sorte, é impensable o asasinato de activistas. No caso de Touro, presentáronse 1500 alegacións e a loita contra a mina está tendo certa repercusión mediática. É suficiente para frear os intereses dunha multinacional?
Afortunadamente non hai mortos, pero hai que ter coidado. Esquécesenos que España é segundo país con máis desaparecidos do mundo. Nese sentido non hai que confiarse. A presión e o interese das transnacionais é tan grande que son capaces de calquera cousa. Cando se vaian esgotando uns camiños irán probando outros, así de sinxelo. Así foi alá. A violencia aumentou na medida en que aumentou a resistencia. Cando unha comunidade se organiza é incómodo para as inversións, pero moitas veces reaccionamos moi tarde.

Manifestación mina touro
Resistencia veciñal contra a mina de Touro. Pablo Santiago

En Galiza aprobouse a chamada ‘Lei Depredación’, que desregulariza, entre outros, o ámbito mineiro e axiliza as inversións estranxeiras.
É exactamente o mesmo mecanismo que en todo o mundo. Nalgún momento a cidadanía reaccionará e veremos cal é a reacción das empresas. A violación dos dereitos é tan alta por parte destas que a ONU xa está traballando nun tratado vinculante para garantir os dereitos.

O extractivismo mineiro é o megaproxecto de maior impacto social e ambiental que hai. É devastador, irreversible. 
Arinteiro é unha aldea que, de saír adiante o proxecto de Touro, quedará rodeada cercada por balsas. Moi semellante a Cerro de San Pedro, en México, onde hai unha mina a ceo aberto a uns metros das casas. Cal foi a afectación á poboación desta vila mexicana?
O extractivismo mineiro é o megaproxecto de maior impacto social e ambiental que hai. É devastador, irreversible e as afectacións ambientais xeran un impacto inmediato sobre os dereitos humanos. No caso de Cerro de San Pedro, a empresa dixo que ía deixar o territorio como antes, cousa que é humana e tecnicamente imposible. Alí contaminaron a auga que vai a San Luis Potosí e o pó en suspensión afectou a cultivos, árbores froiteiras... Podreceu todo. O peor é que afecta á saúde das persoas e hai moitos máis casos de cáncer. Cerro de San Pedro pasou de ser un símbolo do Estado a estar devastado, coas familias en casas miserables. Houbo moitísimas demandas contra a mina e gañáronse todas, pero a mina segue operando e o goberno non fai nada. Noutros sitios o pobo chegou a acordos coa empresa, pero despois a empresa sempre incumpre eses acordos. Cáese no discurso de que vai haber emprego pero é mentira. As empresas mineiras son as que máis riqueza producen pero tamén as que menos emprego xeran. Hai xente que vende as terras, pero aos cinco anos arrepíntense ao ver todo devastado e xa non é posible botar á empresa.

Cada vez hai máis mobilizacións, aumenta a conciencia social e aos gobernos só lles queda reprimir co único fin de defender ao capital. Canto lle queda a este sistema?
O proxecto capitalista non é sustentable. A este ritmo o mesmo sistema está xerando mecanismos para non reproducirse, porque non pode seguir sempre crecendo sobre bens finitos. Temos que construír alternativas sustentables que respecten o medio e isto pasa por aumentar a resistencia, pero tamén por xerar experiencias antisistémicas que xeren outra cultura para vivir respectando os dereitos humanos, porque hai auga e terra para todos.

Se esperamos a que a solución veña de arriba estamos errados. Hai que construír no cotiá de xeito colectivo e comunitario.

Pero a este ritmo, ata cando chegará para todos?
Esa é urxencia. Urxe crear unha conciencia sistémica, pasar do local ao global e pensar no planeta. A loita de América Latina e Galiza é a mesma. Alguén me dicía que en España a xente está durmida, pero non o creo. A mobilización das mulleres foi exemplar para todo o mundo, ou a dos pensionistas. Hai mobilización, resistencia e conciencia de que precisamos outro mundo. Debemos fixarnos e sumarnos a todos eses grupos que fan moedas alternativas, bancos de tempo, cooperativas de enerxía… Se esperamos a que a solución veña de arriba estamos errados. Hai que construír no cotiá de xeito colectivo e comunitario.


Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Minería
Minería 33 millones de euros para la mina de litio en Cañaveral, cuya titularidad sigue en disputa legal
33 millones de euros para el proyecto extractivista de Cañaveral, procedentes de dos convocatorias del PERTE VEC, mientras permanece en disputa judicial la titularidad de explotación de la mina.
Minería
Análisis La mina de Cáceres, el PREMIA y el PERTE: fundido en negro
Un detallado análisis de todas las opacidades y circunstancias que han acompañado la declaración de la mina de Valdeflores como PREMIA y la reciente renuncia de la promotora a los 18 millones del PERTE.
Minería
Mina de Valdeflores Incertidumbre sobre el futuro de la mina de litio de Cáceres
Salvemos La Montaña registrará esta semana ante la Junta de Extremadura una solicitud de archivo definitivo del expediente de la mina por inviabilidad económica, falta de solvencia técnica e inasumibles impactos ambientales.
#17983
4/6/2018 12:03

Necesaria entrevista, galiza non se vende!

4
1
CRTVG - Corporación Radio y Televisión de Galicia
Medios públicos A TVG, condenada a rectificar por difundir unha información falsa sobre o BNG
A xustiza condena tamén ao director do ente público, Alfonso Sánchez Izquierdo, pola nova onde se afirmaba erradamente que o BNG non enviara representantes a un evento organizado pola Xunta e mais a Fundación Castelao para dar inicio ao Ano Castelao.
OTAN
Europa Los líderes de la UE cierran filas con Zelensky en el contexto de derrumbe de la alianza con Estados Unidos
La cumbre de Londres del domingo 2 de marzo se cerró con una hoja de ruta para llevar a EE UU de nuevo la mesa de negociaciones con Ucrania. La UE apuesta por el rearme ante la amenaza rusa y el desfallecimiento de la Alianza Atlántica.
Huelga
Derechos laborales Los sindicatos en Renfe y Adif llaman a siete días de huelga por “incumplimientos” en el traspaso de Rodalies
Las organizaciones consideran que no se están cumpliendo los acuerdos que previnieron una primera huelga en 2023. El traspaso de competencias es un momento delicado y los sindicatos quieren asegurarse de que la plantilla no sale perdiendo.
Estados Unidos
Análisis Trump, la naranja mecánica
La rueda de prensa entre el presidente de los Estados Unidos y su homólogo ucraniano fue una muestra de una humillación pública al más alto nivel.
Mozambique
Neocolonialismo La expansión del eucalipto en Mozambique para la papelera europea
VV.AA.
La creciente demanda de celulosa en Europa está dando lugar a nuevos mercados y a la expansión de las plantaciones de eucalipto en Mozambique. Pero algunas comunidades rurales ahora quieren recuperar la tierra que han perdido.

Últimas

Guerra en Ucrania
Guerra en Ucrania Las izquierdas rusa y ucraniana, ante un posible acuerdo de alto el fuego en Ucrania
Una de las principales demandas de la izquierda rusa es la liberación de los presos políticos. La ONU ha alertado de que la aplicación por parte de Ucrania del tipo de “colaboracionismo” está siendo excesivamente amplia.
Feminismos
En primeira persoa Relato dunha furgoneta roubada e un embarazo que perdemos
Temos que saber que para ter a liberdade de sentir sen morrer sepultadas no propio silencio é necesario que sexan habilitados, considerados e acompañados todos os xeitos, todas as dores, todas as dúbidas e todos os laios en tódolos ámbitos da vida.
Sphera
Soberanía alimentaria Sembrar zanahorias, recolectar comunidad
Una comunidad que sostiene la agricultura es un grupo de personas que alquila tierra y contrata a agricultores para cultivar. Es la forma de obtener frutas y verduras de kilómetro cero.
Opinión
Pueblo gitano 3 de marzo, 526 años de persecución racista antigitana
Ni los Reyes Católicos ni toda su ralea, incluidos los Borbones que aún detentan la Corona, consiguieron su propósito.
Más noticias
Estados Unidos
Genocidio Trump aprueba un paquete de armas de 3.000 millones de dólares para Israel
El presidente estadounidense ha alegado una “emergencia” para eludir al Congreso y aprobar un envío de armas que no llegará a Israel hasta 2026.
Madrid
Madrid Inquilinas despliegan decenas de piquetes para ampliar la lucha antirrentista e impulsar huelgas de alquileres
Estos grupos agitativos territoriales, que se mantendrán a lo largo de los próximos meses, se han distribuido por distritos y barrios de Madrid como Villaverde, Lucero, Vallecas o Leganés.
Nicaragua
Salvador Marenco “Los crímenes de lesa humanidad no solo deben ofendernos a nosotros como nicaragüenses”
El abogado, activista y miembro de la colectiva Nicaragua Nunca Más habla sobre las sistemáticas vulneraciones de DDHH y el silencio mediático entorno al régimen de Ortega
Opinión
Opinión Vitoria 3 de marzo. El memorial que soñamos
Cuando se cumplen 49 años de una de las masacres que marcaron el periodo postfranquista, se ha avanzado poco en la creación de un Memorial que establezca el relato preciso de lo que sucedió en Vitoria y por qué luchaban quienes estuvieron allí.
Migración
México México, la última frontera
En la frontera sur, la presencia de migrantes está aumentando, entre otras razones, debido a la política del gobierno mexicano de devolver a los migrantes sin documentación desde el norte del país hacia el sur.

Recomendadas

Urbanismo
Urbanismo salvaxe Un pobo contra o asfalto: Bembrive e Mos rebélanse contra unha autovía que arrasará o seu pulmón verde
Veciñas e veciños conseguen presentar 25.000 alegacións contra unha estrutura de dez quilómetros, defendida xa só polo PSOE en Madrid e en Galiza, que partirá en dous unha poboación enteira e forzará a expropiación de decenas de vivendas.
Feminismos
June Fernández “Estoy abierta a reconocer modelos en los que haya personas cuyo rol sea gestar”
La periodista June Fernández publica ‘Sueños y vasijas’, un volumen sobre la gestación subrogada que no quiere sacar a nadie de su posición, pero sí sumar elementos para analizarla con perspectiva feminista.
Turismo
Turismo depredador Poca agua, mucho turismo: la crisis hídrica amenaza las islas Eolias en Italia
Las islas italianas del Mediterráneo están acusando especialmente las consecuencias de la turistificación, pero también de una crisis hídrica sin precedentes provocada por el cambio climático. Es el caso de las islas Eolias, en el norte de Sicilia.