O prelo
Escribir para sobrevivir. Estampas da vida dunha muller negra libre

A editorial Hugin e Munin edita a novela autobiográfica de Harriet E. Wilson que expón a explotación das mulleres negras no século XIX nos Estados Unidos.
19 sep 2021 10:05

A nosa negra, tamén titulada Estampas da vida dunha muller negra libre foi, até un novo descubrimento hai un par de anos, a primeira novela escrita por unha muller negra en Estados Unidos. Trátase da autobiografía de Harriet E. Wilson, quen naceu en 1825 no estado de Nova Hampshire. Como se relata no libro, Wilson foi abandonada cando tiña seis anos pola súa nai  na casa dunha familia terratenente. Alí foi recibida como servidume por contrato, o que consistía en que, a cambio de traballo, as nenas e nenos orfos recibiran vivenda e educación para que, ao cumprir os 18 anos, puidesen marchar e integrarse á sociedade. Con todo, era usual que este tipo de arranxo laboral fose un encubrimento para a explotación das persoas racializadas, como sucedeu no caso da autora. 

A nosa negra, publicada orixinalmente en Boston en 1859 de xeito anónimo, foi traducida ao galego por María Reimónidez para a editorial Hugin e Munin.  

Escrita nos albores da Guerra de Secesión, a única obra de Wilson dá fe de como, aínda nos estados do norte de Estados Unidos, que se proclamaban abolicionistas, as persoas racializadas eran vítimas do abuso, a violencia, e vivían en condicións propias da escravitude aínda que ante a lei fosen persoas “libres”. O texto, ademais, deixa clara a imposibilidade de escapar do racismo e machismo estrutural.

“Decidiu fuxir. Pero, onde? Quen a acollería? A señora B sempre a representa como fea. Se cadra todo o mundo a vía así. Entón ninguén a acollería. Era negra, ninguén a amaría. Se cadra tería que regresar e logo estaría máis a mercé da súa ama ca nunca antes.”

A novela, dividida en doce capítulos curtos, inicia coa breve historia de Mag Smith, unha muller branca que caída en desgraza e logo de casar cun home negro, fica viúva cunha filla e un fillo ao seu cargo. Sen diñeiro nin oportunidades laborais, Mag marcha cun home que lle aconsella deixar a súa filla maior, Frado, na casa da familia Bellmont. A partir de alí, o libro céntrase no período de vida comprendido entre os seis e os 18 anos, tempo que Frado pasa ao servicio dos Bellmont. 

Sen chegar a ser un Bildungsroman, A nosa negra narra o proceso de madurez de Frado. No principio, esta personaxe baseado na experiencia da autora, enfróntase ao descubrimento da súa condición de outretade determinada pola súa cor de pel. Esta experiencia é narrada desde a perspectiva infantil que denota certo estado de incomprensión das estruturas sociais marcadas polo mundo adulto, recurso que podemos atopar noutras obras autobiográficas como Eu sei por que canta o paxaro engaiolado de Maya Angelou ou Cadernos de memorias coloniais de Isabela Figueiredo.   

No desenvolvemento do libro, a protagonitsa, Frado, adquire conciencia da inxustiza e o libro comeza a expor discursos que avogan polo recoñecemento da humanidade das persoas negras e sinalan as estruturas racistas e machistas que perpetúan a súa precariedade e opresión aínda nos territorios máis liberais.  

“É unha pena pensar nos prexuízos que ten o mundo cara á súa xente; que tivese que crecer con tal ignorancia fulminante para cos sentimentos máis refinados. Cando penso no que podería ser, no que será, sinto o impulso de deter o tempo até que cambien as opinións e miles coma ela se ergan nunha liberdade digna.”

Pese a todo, a mirada de Harriet E. Wilson sobre a sociedade norteamericana non é dicotómica nin tampouco recorre á xeralización. En A nosa negra, as persoas brancas non aparecen representadas coma unha masa segregacionista, senón que a autora é capaz de narrar a complexidade do contexto. Por exemplo, certas personaxes que viven na casa onde ela traballa na súa infancia opóñensese explicitamente a violencia coa que é tratada e avogan por relacionarse con ela desde a dignidade que merece, aínda que non por iso cheguen a tomar accións directas para romper a situación de opresión. Mesmo, ao final da novela, inclúense cartas de apoio escritas por algunhas persoas brancas que coñeceron a autora, animando á xente a mercar o libro, dando fe da bondade de Wilson e manifestando o interese polo seu benestar.

Apuntamentos sobre a escritura de mulleres

O prólogo da obra abre cun captatio benevolentiae, figura literaria e retórica dabondo usada polas mulleres a través dos séculos para escusarse de escribir sobre un tema, de certo xeito ou por escribir en si. Mais, ademais disto, a autora deixa claros os seus obxectivos: subsistir.

“Ao lle ofrecer ao público as seguintes páxinas, a autora confesa a súa incapacidade para obsequiar as persoas refinadas, esta narración crúa non está pensada para elas. Abandonada pola familia e impedida pola miña mala saúde, véxome na obriga de aventurarse nun experimento que nos dea sustento a min e ao meu fillo sen perecer de debilidade.”

Desesperada pola súa situación, a autora recorre á escritura. Este esforzo, ben lembra ás palabras que, máis de 120 anos despois escribiu Audrey Lorde en Sister Outsider: “A poesía é a voz dos pobres, da clase traballadora e das mulleres de cor. Para escribir prosa  necesítase unha habitación propia, mais tamén grandes cantidades de papel, unha máquina de escribir e moito tempo”. Mais, para o caso de Harriet E. Wilson, eu engadiría un matiz a través dunha cita de Gloria Anzaldúa no seu escrito “Una carta a escritoras tercermundistas”:  “Esquécete da “habitación propia”, escribe na cociña, encérrate no baño. Escribe no autobús ou mentres fas fila no Departamento de Beneficio Social, entre durmir e estar esperta. (...) Cando esteas deprimida, enfadada, ferida, cando a compaixón e o amor te posúan.  Cando non poidas facer nada máis que escribir”.

No caso de Wilson, o acto de escribir convértese noutra cousa, toma outra dimensión. Así, máis que polo valor literario do libro, que conta cunha prosa directa, clara e lixeira, A nosa negra convértese nun texto imprescindible polo seu valor histórico, pois é unha fiel testemuña dunha cara da opresión que foi esquecida pola historia oficial e rexeitada polo canon literario. 

A nosa negra non tivo moito éxito no seu momento e o fillo da autora morreu seis meses despois da publicación. Foi esquecida até o seu (re)descubrimento en 1982. Segundo o filólogo Eric Gardner, a falta de apoio e interese no libro dos abolicionistas debeuse a que o libro expoñía os resaibos da escravitude no norte dos Estados Unidos (circunstancias que preferían deixar na sombra), ademais de que non ofrecía unha promesa de liberdade. É dicir, por ser demasiado honesta e retratar o mundo tal e como se presentaba. 

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Racismo
Arun Kundnani “Arrazakeriak gizarteko baliabideen banaketarekin du zerikusia”
Militante eta ikerlari antiarrazistak abiapuntu argia adierazten du: arrazakeriaren aurka borrokatzea ez da zeregin psikologiko edo diskurtsibo bat, baizik eta egiturak desegiteko premia.
Senegal
Senegal Una ‘Escuela de rehenes’ o cómo Francia usó la educación en África para transformar las mentes
La administración colonial francesa puso en marcha en 1855 un centro educativo que tenía el objetivo de formar a los hijos de los reyes locales mediante el borrado de su cultura.
El Salto Radio
El Salto Radio Blanquitud, colonialismo y Trump
Un podcast para indagar en las bases del sistema racista colonial y patriarcal que ha hecho que normalicemos genocidios televisados como el de Gaza.
Galicia
Galicia A Xunta aprobou a celulosa de Altri argumentando que a súa cheminea de 75 metros sería “icónica”
O Informe de Patrimonio Cultural, favorable á multinacional, emitiuse con base en dúas encargas externas, contratadas e pagadas pola empresa ao ex presidente e ao actual tesoureiro de Icomos-España.
Alemania
Alemania Friedrich Merz es elegido canciller alemán por la gran coalición tras una jornada de suspense
El nuevo canciller alemán supera una votación extraordinaria tras un sonoro fracaso en su primer intento. Los conservadores gobernarán con el partido socialdemócrata.
Israel
Israel Netanyahu acelera los planes de ocupación total de una Gaza diezmada por el hambre
El ejército israelí quiere movilizar a 30.000 reservistas para una nueva expansión de la ofensiva sobre Gaza. Las organizaciones dependientes de la ONU alertan de la hambruna y las enfermedades en un enclave en el que escasea el agua potable.

Últimas

Comunidad de Madrid
Comunidad de Madrid Madres organizadas contra los arrancamientos piden una reunión con Infancia
Pamela L.C. ve a su bebé dos horas a la semana después de que se lo retiraran dos días después de su nacimiento. Ella y otras madres han decidido organizarse para pedir medidas que frenen los arrancamientos.
Madrid
Madrid Sareb amenaza con desahuciar el centro social La Animosa, en Hortaleza
Los colectivos que participan del centro social okupado, y que han dado vida a este espacio durante los últimos cuatro años, convocan a defender su permanencia aunque se ha retrasado la fecha de desalojo hasta el 26 de mayo.
Opinión
Opinión España ya roza el 2,5% en gasto militar
Según el autor, investigador del Centre Delàs, el gasto militar real del Estado español será de 40.457 millones de euros y representará respecto al PIB el 2,48%. A esto se sumarán las inversiones comprometidas en programas de armamento.
Comunidad de Madrid
Universidad pública El alumnado de la UNED denuncia el “modelo antipedagógico” tras la supresión de tutorías presenciales
El proceso de eliminación de clases se remonta a 2008, aunque ha sido este año, con el nombramiento Claudia Sevilla como directora de centros asociados de Madrid, cuando el gobierno de Ayuso “ha pisado el acelerador”.
Opinión
Opinión El rentismo es racismo
La posición de las personas migrantes y racializadas en el conflicto del alquiler nos coloca como sujetos esenciales e imprescindibles en la lucha por la vivienda.

Recomendadas

Laboral
Laboral Coidar sen dereitos: a loita das traballadoras nas residencias privadas de Galiza
Sen tempo nin medios para ofrecer uns coidados axeitados, alertan dunha situación insostible nos centros e denuncian a privatización dun servizo a costa do benestar das persoas maiores e dependentes.
Alemania
Alemania Ines Schwerdtner: “Los conservadores tienen esta estrategia de normalizar la AfD, pero eso ha salido muy mal”
De profesión periodista, Ines Schwerdtner ha sido una de las responsables del ascenso de Die Linke, un partido que pasó de no aparecer en las encuestas a superar el 8% en las elecciones de febrero.