O prelo
Entrecontar nos límites do tempo e do espazo

Unha serie de historias ucrónicas que tecen a memoria dunha Galiza que non morreu coa guerra nin coa ditadura, senón que sobrevive e se recrea.
6 ago 2022 10:40

A pedra fala da morte do tempo. Não tenhais medo também do seu nascimento. A pedra conta as histórias como passos, por isso têm pés. Cada vida é um caminho e os caminhos de todas as pessoas são a vida de uma morte, de um nascer do mundo. 

As frases de Iolanda Aldrei lembran As Ondas de Virginia Woolf, novela en que a autora inglesa narra a vida de seis personaxes, desde a súa infancia e até a súa morte. Todo sucede ao ritmo do mar e, asemade, semella durar unha eternidade, coma un só día: desde a rompente do día e até a  bocanoite. Entre outras cousas, Woolf describe a percepción da nosa vida como un continuum, como unha experiencia que non remata, senón que continúa a repetirse, a recrearse. Mais tamén fala sobre aqueles vínculos que nos definen por toda a vida.  

Estes temas aparecen tamén en Entrecontar, de Iolanda Aldrei. Nos relatos curtos que conforman o libro podemos ler tanto vidas enteiras, como apenas pequenos anacos que, ao enfiarse uns con outros, debuxan o bosquexo dun territorio e das pequenas grandes historias que o constrúen. 

Iolanda Aldrei (Santiago de Compostela, 1968) é escritora e profesora. Alén da súa ampla contribución á investigación académica sobre literatura lusófona, é recoñecida pola súa obra literaria, que se compón principalmente de poesía, mais na que tamén aparece o ensaio e a narrativa. Entrecontar forma parte deste último xénero e foi publicado pola editorial Através no ano 2020. 

Esta última, é unha obra composta por narracións ucrónicas que discorren en varios tempos e vencellan distintas xeracións. Así, Entrecontar é un libro que traballa sobre a liminalidade, en tanto que todo o que relata sucede entre as fronteiras do tempo, a vida e a morte. No entanto, todos os relatos gardan como común denominador a memoria dunha forma de habitar a guerra civil e a ditadura.  

No labirinto, apenas os contornos guiam. Ele são as margens necessárias entre o medo do finito e a angústia do infinito.  

As linhas desenhadas demarcam o vazio do labirinto preexistente, tan como as vozes deixam os fragmentos de um relato pluridimensional no espaço do devir.

Agora ben, é complicado explicar como é que Aldrei cose este patchwork –vocábulo que Andrea Nunes usa para se referir á estrutura do libro no prólogo-, pois os relatos non son independentes, mais tampouco conexos de todo, nin sequera en termos cronolóxicos. Mais, por confuso que poida semellar, o que a autora logra facer é escribir unha “partitura base” desde a cal as lectoras poden decidir desde como ligar os relatos, até cal personaxe está a narrar un capítulo e se este garda relación coas personaxes dos outros relatos.  

As historias do libro nos son, en certos casos, familiares. Hai algunhas sobre as mulleres que ficaron soas, xa sexa pola emigración ou pola guerra. Fala da precariedade e das estratexias que se tiveron que desenvolver para continuar a vivir, para darlle sentido e valor á vida sobre calquera outra cousa. Entrecontar aborda tamén os mitos e as lendas do territorio. Mais, aínda que si, aparecen meigas e sabedoría orixinaria, a autora non cae nos lugares comúns dese folclore galego que tanto se ten mercantilizado. Non, Aldrei vai máis aló e faino cun dominio da lírica excepcional que reclama a lectura atenta de cada imaxe.  

Alén do momento histórico que contextualiza o libro enteiro, un dos grandes temas que ligan as narracións é a presenza da morte. Vemos os finados facerse presentes a través das lembranzas, dos obxectos, animais e até como pantasmas. Estes reencontros, que se viven con máis ledicia ca desconcerto, en realidade revelan que, no fondo, non se fala tanto da morte como da vida e da resiliencia, e que a fronteira entre ambas as dúas non existe. 

Ofreceu os alimentos que zelava, a água pura do poço que cobrira, e administrava com esperança de porvir. Lembranças e espaço de sentir, para que o mundo resista entre tanta morte latejante. 

En O infinito nun xunco, Irene Vallejo fala da escrita e a lectura, como unha historia sen fin que se continúa a construír con cada libro que lemos, con cada palabra que escribimos.  A intertextualidade está presente en cada relato, sexa escrito ou oral. Entrecontar xira arredor deste fenómeno literario, pois a autora deixa claro como cada relato é capaz de desafiar as leis da física ao lograr que converxan, nun mesmo tempo e espazo, o pasado, o presente e o futuro. A literatura como lugar de encontro. As narracións de Iolanda Aldrei “procuram uma linha em espiral, para sobreviver na polifonia, na alteridadem no convívio.  O tempo e o espaço dialogam para entrecontar”. 

Quizabes a frase coa que remata o libro, “O passado é um invento do progresso, existe o devir”, logra concatenar todo o que o libro é. Os tempos pasados son parte do presente e todo aquilo que pasou recréase cada segundo. O acto de facer memoria, de lembrar, fai posible entender que non vivimos nun tempo máis avanzado, o que activa o noso sentido político na medida en que nos obriga a reconectar con aqueles e aquilo que sucedeu e do cal non podemos desentendernos. Aldrei lémbranos que nós mesmas, así como todo ao noso redor, estamos compostas pola mesma materia prima: un cúmulo de historias que non saben do tempo e que xiran sobre si nunha espiral non finita. 

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Feminismos
Andrea Proenza “Debemos aproximarnos a nuevos horizontes feministas en nuestra forma de amar”
‘Cartografías del deseo amoroso’ es el título de un ensayo intimista sobre chicas que quieren ser Bravo y buscan no solo el amor, sino un buen relato.
Literatura
Ensayo Qué (no) puede un cuerpo
Algunas novedades editoriales y tendencias audiovisuales sugieren retornos de modos de entender lo inhumano que fueron característicos de la neoliberal década de los 80.
Historia
Historia Miguel Martínez: “En Villalar, la izquierda arrancó los comuneros al franquismo”
Miguel Martínez, profesor de historia y literatura españolas en la Universidad de Chicago, analiza desde una óptica progresista la Edad Moderna, el momento histórico fetiche de las derechas españolistas.
Galicia
Galicia A Xunta aprobou a celulosa de Altri argumentando que a súa cheminea de 75 metros sería “icónica”
O Informe de Patrimonio Cultural, favorable á multinacional, emitiuse con base en dúas encargas externas, contratadas e pagadas pola empresa ao ex presidente e ao actual tesoureiro de Icomos-España.
Alemania
Alemania Friedrich Merz es elegido canciller alemán por la gran coalición tras una jornada de suspense
El nuevo canciller alemán supera una votación extraordinaria tras un sonoro fracaso en su primer intento. Los conservadores gobernarán con el partido socialdemócrata.
Israel
Israel Netanyahu acelera los planes de ocupación total de una Gaza diezmada por el hambre
El ejército israelí quiere movilizar a 30.000 reservistas para una nueva expansión de la ofensiva sobre Gaza. Las organizaciones dependientes de la ONU alertan de la hambruna y las enfermedades en un enclave en el que escasea el agua potable.

Últimas

Comunidad de Madrid
Comunidad de Madrid Madres organizadas contra los arrancamientos piden una reunión con Infancia
Pamela L.C. ve a su bebé dos horas a la semana después de que se lo retiraran dos días después de su nacimiento. Ella y otras madres han decidido organizarse para pedir medidas que frenen los arrancamientos.
Madrid
Madrid Sareb amenaza con desahuciar el centro social La Animosa, en Hortaleza
Los colectivos que participan del centro social okupado, y que han dado vida a este espacio durante los últimos cuatro años, convocan a defender su permanencia aunque se ha retrasado la fecha de desalojo hasta el 26 de mayo.
Opinión
Opinión España ya roza el 2,5% en gasto militar
Según el autor, investigador del Centre Delàs, el gasto militar real del Estado español será de 40.457 millones de euros y representará respecto al PIB el 2,48%. A esto se sumarán las inversiones comprometidas en programas de armamento.
Comunidad de Madrid
Universidad pública El alumnado de la UNED denuncia el “modelo antipedagógico” tras la supresión de tutorías presenciales
El proceso de eliminación de clases se remonta a 2008, aunque ha sido este año, con el nombramiento Claudia Sevilla como directora de centros asociados de Madrid, cuando el gobierno de Ayuso “ha pisado el acelerador”.
Opinión
Opinión El rentismo es racismo
La posición de las personas migrantes y racializadas en el conflicto del alquiler nos coloca como sujetos esenciales e imprescindibles en la lucha por la vivienda.

Recomendadas

Laboral
Laboral Coidar sen dereitos: a loita das traballadoras nas residencias privadas de Galiza
Sen tempo nin medios para ofrecer uns coidados axeitados, alertan dunha situación insostible nos centros e denuncian a privatización dun servizo a costa do benestar das persoas maiores e dependentes.
Alemania
Alemania Ines Schwerdtner: “Los conservadores tienen esta estrategia de normalizar la AfD, pero eso ha salido muy mal”
De profesión periodista, Ines Schwerdtner ha sido una de las responsables del ascenso de Die Linke, un partido que pasó de no aparecer en las encuestas a superar el 8% en las elecciones de febrero.