O prelo
Ecoloxismo e literatura: O relato dunha distopía para reformular a realidade

A obra de Antía Yáñez propón un horizonte distópico para imaxinar as consecuencias da crise ecolóxica que vivimos.
Be water libro
15 may 2020 22:45

“Flotando sobre a súa cabeza, o globo aquaestático seguiuna durante todo o percorrido. A esfera de auga, cuxas paredes, imperceptibles á vista, moldeaban o líquido nun suave abrazo. (...) Aquel globo transparente convertérase na quinta extremidade dos seres humanos.”

O mundo como o coñeciamos rematou hai anos. Saír ao exterior deixou de ser unha opción e a liberdade só existe a través de sonos que sempre rematan co espertar nun cubículo pequeno, a única vivenda posible. Estamos no ano 2485 e a vida na superficie da Terra, a Era Superficial, acabou. Agora a humanidade vive baixo monarquías en colmeas subterráneas onde a auga escasea de tal xeito que se tornou no ben máis desexado e, polo tanto, na moeda de cambio. 

Este é o escenario da cotiandade na distopía creada por Antía Yáñez (Burela, 1991) narrada na novela curta Be Water, que foi finalista na categoría de Literatura Xuvenil nos Premios María Victoria Moreno e Gala do Libro Galego. Foi o primeiro libro en saír do prelo da editorial independente Cuarto de inverno.

A través do relato deste mundo post-apocalíptico, Yáñez preséntanos unha realidade alternativa que sacode a mente e nos fai reflexionar sobre os nosos xeitos de vivir e o que temos e damos por garantido.

O texto segue dúas liñas argumentais protagonizadas por dúas mulleres diferentes. Por unha banda, está a personaxe da déspota e cruenta raíña Hera e, pola outra, está Iolanda, unha nai nova, solteira e independente. Grazas a estas dúas historias no libro logramos ver dúas realidades diametralmente distintas da mesma colmea. As decisións que toma cada muller fronte un presente desalentador, introducen no libro discusións sobre a ética e as implicacións da vida en comunidade. 

Na colmea de Yáñez, a natalidade descende cada vez máis, a esperanza de vida é curta e as persoas que morren de deshidratación cada vez son máis. Nese contexto, a raíña está a experimentar con distintos líquidos que poidan substituír a auga, mais os resultados non son os esperados e esta substitución podería significar o fin da vida humana na colmea. 

A historia en Be Water avanza grazas á resistencia das personaxes que insisten en sobrevivir aínda en contextos escuros. A pequena filla de Iolanda pode ben representar a posibilidade de ter un futuro distinto ao presente. A procura dunha vida digna e a esperanza se desvelan no libro como as únicas formas de opoñerse a un poder que atenta contra a vida. Nese sentido, esta curta novela pode considerarse coma unha invitación da autora a percibir as actuais estruturas opresoras moito máis fráxiles do que aparentan, a considerar que as cousas poden ser dun xeito distinto, que o futuro non ten que ser o que nos ten dito e que sempre hai outra posibilidade. 

“Antes intentaría deixar a mente en branco, pero agora xa sabía que había opcións mellores ca non sentir nada. Sentilo todo. Ter esperanza. (...) A esperanza podía ser unha arma moi poderosa, aínda no sitio máis infecto do mundo. Esperanza por ter unha vida, no canto limitarse tan só a subsistir.”

Aínda que o libro chega ás escasas 115 páxinas, a solidez da distopía nótase no traballo dos detalles. Non é a primeira vez que se concibe unha historia onde apareza a analoxía entre a vida humana e as colmeas de abellas obreiras gobernadas por unha raíña. No entanto, o mundo de Antía Yáñez destaca pola súa minuciosa e orixinal construción, que logra establecer unha lóxica propia que torna máis potente o relato ao permitirlle á lectora imaxinar con facilidade o mundo que propón a autora.

O texto está dividido en catro partes. Cada unha precedida por un epígrafe de activistas ecoloxistas, e cada leva o nome dalgunha gran obra expoñente da literatura universal. 

Sen dúbida, un dos valores máis importantes de Be Water é o feito de que a autora toma responsabilidade e aporta con calidade e compromiso ao tipo de narrativas que son publicadas e dedicadas ao público xuvenil. Presenta unha historia que mostra maternidades alternativas, alerta sobre a transcendencia do ecoloxismo e que ademais está escrita dende perspectivas feministas cunha muller forte coma protagonista.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Opinión
Opinión La vigencia del Tierra y Libertad
El encaje de Andalucía en la nueva globalidad se ve actualizado en cuanto oferente de mano de obra barata y espacios para el turismo o la producción energética, el viejo lema de Blas Infante, Tierra y Libertad, parece estar más vigente que nunca.
Literatura
Millanes rivas “El 25-M nos facilita generar una comunidad y creo que ‘Paisaje nacional’ contribuye a ello”
Un encuentro con el escritor Millanes Rivas a propósito de su novela ‘Paisaje nacional’, con Extremadura, su historia herida y el 25 de marzo de fondo conversado.
Literatura
McKenzie Wark “Mi transición fue como un montón de pequeñas ediciones”
‘Amor, dinero, sexo y muerte’ (Caja Negra, 2025) se presenta como un libro de “memorias”, pero no es exactamente eso. La obra recoge una docena de cartas en las que Warck se aproxima a los temas de sus obras anteriores de una forma íntima.
Opinión
Opinión Sobre la cancelación de Georgina Orellano en el Foro ESPAL 2025
La cancelación de Georgina redunda en esta incapacidad para escuchar a las trabajadoras sexuales y en el pánico que tienen de que se las escuche. Denota inmadurez política, cerrazón dialéctica y pacatería moral.

Últimas

Salario mínimo
Salario mínimo PSOE y Sumar llegan a un acuerdo para que el SMI no tribute el IRPF
Pese a adelantar la ministra de Trabajo que se habían roto las negociaciones, finalmente las personas que cobren el salario mínimo no tendrán que declarar en 2025.
Madrid
Derecho a la vivienda Consumo abre expediente a Alquiler Seguro por prácticas abusivas contra los inquilinos
La decisión del Ministerio de Pablo Bustinduy, según el Sindicato de Inquilinas, “abre la puerta a la devolución de millones de euros a las inquilinas que reclamen sus derechos”.
Notas a pie de página
Notas a pie de página Mansiones encantadas y casas sin cocina
La casa encantada como símbolo de la opresión del espacio doméstico recorre la literatura de muchas escritoras. Pero hubo un tiempo en el que algunas feministas trataron de imaginar otro hogar posible, en el que se liberase el trabajo doméstico.
Economía
Análisis Europa, ¿última defensora del liberalismo o cómplice de un orden fracasado?
El peligro no proviene únicamente de líderes externos “autoritarios”, sino de la erosión interna de la democracia bajo un sistema que pone al mercado por encima de la gente.
Comunidad de Madrid
Comunidad de madrid El taxi advierte de que las nuevas licencias a Cabify van a “reventar el mercado”
El Tribunal Superior de Justicia de Madrid da la razón a las plataformas de VTC y obliga a la Comunidad de Madrid a concederles más de 2500 nuevas licencias en la comunidad.
Sevilla
Proyectos estratégicos Ilegalidades pasadas y peligros futuros de la mina que la Unión Europea quiere revivir en Sevilla
Las Cruces tiene un historial de más de 6,5 millones de euros en sanciones e indemnizaciones por extracciones ilegales de agua. El espaldarazo de la UE y del Gobierno al proyecto podría empeorar los vertidos que ya realiza la mina en el Guadalquivir.
El Salto Radio
El Salto Radio Algoritmo y precariedad
Acostumbrados ya sin remedio a pedir por teléfono, a comprar chismes que nos llegan desde el otro lado del planeta en dos días, o comida que, aunque sea diluviando, nos traen a casa en 15 minutos… ¿Nos asomamos a lo que hay detrás?
En saco roto (textos de ficción)
En saco roto Trayecto
“El objetivo principal de cualquier reunión es dejar convocada la siguiente”, dijo uno de ellos. Y el otro estuvo de acuerdo y añadió una anécdota sobre un encuentro en una casa palaciega que tenía de todo excepto una sala para reunirse.

Recomendadas

Contaminación
Contaminación Un municipio galego demanda á Xunta pola contaminación do encoro das Conchas
A veciñanza das Conchas, na comarca da Limia, leva á Xunta ao Tribunal Superior de Xustiza de Galicia pola contaminación provocada debido á cría intensiva de gando porcino e avícola.
América del Sur
América del Sur La batalla por el litio: pueblos originarios resisten un “genocidio medioambiental y cultural”
Sudamérica se ha convertido en la proveedora mundial de materias primas para la transición energética. Las comunidades afectadas se revelan ante una actividad que genera desposesión de tierras, contaminación, sequía y conflictos internos.
El Salvador
Ivania Cruz “El estado de excepción se está utilizando en El Salvador para gobernar en base al miedo”
A esta defensora de derechos humanos y comunitarios le allanaron su casa mientras se encontraba en un viaje internacional. Desde el exterior, denuncia la persecución del gobierno salvadoreño hacia su organización y hacia las comunidades que defiende.
Yemayá Revista
México Sobrevivir en la frontera: el cuerpo como moneda de cambio
En Tapachula, punto clave de la frontera sur de México, miles de mujeres migrantes permanecen atrapadas sin poder seguir su camino hacia Estados Unidos.