O prelo
Ecoloxismo e literatura: O relato dunha distopía para reformular a realidade

A obra de Antía Yáñez propón un horizonte distópico para imaxinar as consecuencias da crise ecolóxica que vivimos.
Be water libro
15 may 2020 22:45

“Flotando sobre a súa cabeza, o globo aquaestático seguiuna durante todo o percorrido. A esfera de auga, cuxas paredes, imperceptibles á vista, moldeaban o líquido nun suave abrazo. (...) Aquel globo transparente convertérase na quinta extremidade dos seres humanos.”

O mundo como o coñeciamos rematou hai anos. Saír ao exterior deixou de ser unha opción e a liberdade só existe a través de sonos que sempre rematan co espertar nun cubículo pequeno, a única vivenda posible. Estamos no ano 2485 e a vida na superficie da Terra, a Era Superficial, acabou. Agora a humanidade vive baixo monarquías en colmeas subterráneas onde a auga escasea de tal xeito que se tornou no ben máis desexado e, polo tanto, na moeda de cambio. 

Este é o escenario da cotiandade na distopía creada por Antía Yáñez (Burela, 1991) narrada na novela curta Be Water, que foi finalista na categoría de Literatura Xuvenil nos Premios María Victoria Moreno e Gala do Libro Galego. Foi o primeiro libro en saír do prelo da editorial independente Cuarto de inverno.

A través do relato deste mundo post-apocalíptico, Yáñez preséntanos unha realidade alternativa que sacode a mente e nos fai reflexionar sobre os nosos xeitos de vivir e o que temos e damos por garantido.

O texto segue dúas liñas argumentais protagonizadas por dúas mulleres diferentes. Por unha banda, está a personaxe da déspota e cruenta raíña Hera e, pola outra, está Iolanda, unha nai nova, solteira e independente. Grazas a estas dúas historias no libro logramos ver dúas realidades diametralmente distintas da mesma colmea. As decisións que toma cada muller fronte un presente desalentador, introducen no libro discusións sobre a ética e as implicacións da vida en comunidade. 

Na colmea de Yáñez, a natalidade descende cada vez máis, a esperanza de vida é curta e as persoas que morren de deshidratación cada vez son máis. Nese contexto, a raíña está a experimentar con distintos líquidos que poidan substituír a auga, mais os resultados non son os esperados e esta substitución podería significar o fin da vida humana na colmea. 

A historia en Be Water avanza grazas á resistencia das personaxes que insisten en sobrevivir aínda en contextos escuros. A pequena filla de Iolanda pode ben representar a posibilidade de ter un futuro distinto ao presente. A procura dunha vida digna e a esperanza se desvelan no libro como as únicas formas de opoñerse a un poder que atenta contra a vida. Nese sentido, esta curta novela pode considerarse coma unha invitación da autora a percibir as actuais estruturas opresoras moito máis fráxiles do que aparentan, a considerar que as cousas poden ser dun xeito distinto, que o futuro non ten que ser o que nos ten dito e que sempre hai outra posibilidade. 

“Antes intentaría deixar a mente en branco, pero agora xa sabía que había opcións mellores ca non sentir nada. Sentilo todo. Ter esperanza. (...) A esperanza podía ser unha arma moi poderosa, aínda no sitio máis infecto do mundo. Esperanza por ter unha vida, no canto limitarse tan só a subsistir.”

Aínda que o libro chega ás escasas 115 páxinas, a solidez da distopía nótase no traballo dos detalles. Non é a primeira vez que se concibe unha historia onde apareza a analoxía entre a vida humana e as colmeas de abellas obreiras gobernadas por unha raíña. No entanto, o mundo de Antía Yáñez destaca pola súa minuciosa e orixinal construción, que logra establecer unha lóxica propia que torna máis potente o relato ao permitirlle á lectora imaxinar con facilidade o mundo que propón a autora.

O texto está dividido en catro partes. Cada unha precedida por un epígrafe de activistas ecoloxistas, e cada leva o nome dalgunha gran obra expoñente da literatura universal. 

Sen dúbida, un dos valores máis importantes de Be Water é o feito de que a autora toma responsabilidade e aporta con calidade e compromiso ao tipo de narrativas que son publicadas e dedicadas ao público xuvenil. Presenta unha historia que mostra maternidades alternativas, alerta sobre a transcendencia do ecoloxismo e que ademais está escrita dende perspectivas feministas cunha muller forte coma protagonista.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Literatura
McKenzie Wark “Mi transición fue como un montón de pequeñas ediciones”
‘Amor, dinero, sexo y muerte’ (Caja Negra, 2025) se presenta como un libro de “memorias”, pero no es exactamente eso. La obra recoge una docena de cartas en las que Warck se aproxima a los temas de sus obras anteriores de una forma íntima.
Opinión socias
Literatura Orwell y el nuevo mundo
Ahora que se han normalizado brutales situaciones de desigualdad, de injusticia, de violencia, guerra y muerte, haríamos bien en recuperar a Orwell.
Literatura
Daria Serenko “Mi patria parece un cementerio”
La autora rusa Daria Serenko está exiliada en España desde el año 2023. Es una de las miles de personas consideradas “agentes extranjeros” por el Gobierno de Vladimir Putin. Serenko presenta su libro 'Deseo cenizas para mi casa'.
Crisis climática
Informe de la OMM El nivel del mar se disparó en un 2024 que contabilizó el mayor número de desplazados climáticos en 16 años
El balance climático de 2024 de la Organización Meteorológica Mundial resalta datos preocupantes en indicadores clave de la crisis climática y confirma que el pasado fue el año más cálido jamás registrado.
Activismos
Movementos sociais Guerra xeopolítica e loitas sociais: un ciclo de conferencias aborda en Vigo as raíces dun mundo en crise
Poñentes como Xosé Manuel Beiras, Miguel Urbán, Queralt Castillo ou Aurora Moreno abordarán algunhas das cuestións clave para analizar o presente e argallar ideas para o futuro nunhas xornadas organizadas polo grupo de activistas Ecoar.
Crisis climática
Informe España experimentó 28 días de temperaturas por encima de la media en invierno por el cambio climático
València experimentó el mayor número de días por encima de la media (33) y Barcelona vivió la mayor intensidad de la anomalía: 1,4ºC sobre el promedio. Casi 394 millones de personas por todo el mundo sufrieron 30 días o más inusualmente cálidos.

Últimas

Más noticias
Arte
Arte y memoria histórica Un artista renuncia a un premio de la Academia de Bellas Artes Canaria por su defensa del monumento a Franco
Acaymo S. Cuesta argumenta que la posición de la Academia con respecto al ‘Monumento al Caudillo’ de Juan de Ávalos es contraria a los principios democráticos que defiende y no recogerá el galardón.
Análisis
Análisis La hipérbole pasa factura a Vox y deja la mayoría absoluta en manos de Sumar y Podemos
La caída de dos puntos de Vox muestra cómo la izquierda y el PSOE podrían seguir teniendo una oportunidad de evitar un Ejecutivo del Partido Popular con la ultraderecha.
València
Racismo El Aita Mari se querella contra Vox Borriana y un diputado ultra por llamarles “barco negrero”
Un edil de Borriana y diputado autonómico ultra les acusó de ser “barco de negreros” y “cooperador necesario de las mafias de tráfico de personas”. El partido difundió estas declaraciones.

Recomendadas

Medio ambiente
Medio ambiente A Xunta desoe a oposición social e dá luz verde ambiental á celulosa de Altri e Greenalia
O informe da administración galega, gobernada polo PP de Alfonso Rueda, conclúe que a proposta é “ambientalmente viable” e pasa por alto as decenas de miles de alegacións presentadas, así como a contestación social.
Costas
Costa A ría de Arousa, ao bordo do colapso ecosistémico
A principal produtora de marisco de Galiza afronta unha crise sen precedentes; o impacto da contaminación actual e a de potenciais industrias como Altri ou a reapertura da mina de Touro poñen en perigo o sector do mar.
Medio ambiente
Medio ambiente Miles de persoas enchen as prazas galegas contra o ‘si’ ambiental da Xunta a Altri
A Plataforma Ulloa Viva logrou mobilizar decenas de concentracións nos concellos da conca do río Ulla e máis alá para protestar contra a Declaración de Impacto Ambiental aprobada polo Goberno de Alfonso Rueda para a celulosa.
Cine
Vicente Monroy “El capitalismo es un ejercicio de destrucción de la curiosidad”
En su nuevo ensayo, Vicente Monroy convierte la penumbra de las salas de cine en protagonista, tejiendo un relato fascinante que une sus dos grandes pasiones: el cine y la arquitectura.