O prelo
Quitarnos a culpa e morder a mazá

Corpo, sexualidade e poder. A banda deseñada de Liv Strömquist repasa a historia dos órganos sexuais femininos.
13 nov 2021 06:55

Resulta incrible, mais é verdade: até finais dos anos 1960, foi publicado o primeiro estudo sexolóxico que indicaba que o clítoris era un órgano central na sexualidade das mulleres. Isto, que en realidade era algo que as parteiras sabían desde hai séculos, foi acollido nos círculos científicos occidentais como unha gran novidade. E foi até 1998, que se descubriu que o clítoris, en realidade, ten entre 7 e 10 centímetros de lonxitude. É dicir que hai menos de vintecinco anos, aínda non había información exacta da anatomía do órgano reprodutor feminino.

A distancia e o machismo na mirada masculina sobre os corpos das mulleres. O sometemento á ignorancia, ao descoñecemento xeral de funcións básicas do noso corpo. Liv Strömquist fala disto e dalgunhas ferramentas máis coas que por séculos se levou a cabo un proceso de colonización do corpo feminino.

Liv Strömquist (Suecia, 1978) estudou ciencias políticas e hoxe é unha afamada autora de banda deseñada. Os seu traballo adoita abordar temas sociopolíticos desde unha perspectiva feminista. Os seus cómics, que destacan tanto polo seu humor satírico, como pola súa rigorosa documentación, son considerados ensaios gráficos cos que a autora denuncia diversas inxustizas sociais e divulga información sobre as políticas de asilo e feminismo. Desde o 2005 traballa na radio e coordina o podcast En varg söker sin pod (Un lobo procura a súa manada) para o xornal sueco Expressen.

A froita do coñecemento foi publicado por primeira vez en lingua galega pola editorial independente Catro Ventos, un proxecto cooperativo que aplica o modelo das economías alternativas e solidarias no seu traballo de edición e publicación de textos. A súa liña editorial ten cinco eixes temáticos: economía social, ecoloxía, consumo responsable, dereitos humanos e crianza alternativa. Até o momento, levan máis de vinte títulos publicados. A froita do coñecemento, traducida por David Á. Álvarez Martínez, forma parte da sección “Dereitos humanos” e saíu do prelo este ano 2021.

Esta banda deseñada fai un repaso histórico a través de exemplos e momentos concretos que van desde a época clásica até a nosa contemporaneidade, nos que se construíron mitos e crenzas falsas ao respecto do corpo feminino. Stömquist mostra, nas súas viñetas, como este coñecemento masculino carente de ética e responsabilidade someteu por séculos ás mulleres ás máis diversas humillacións, procedementos cirúrxicos innecesarios e discriminación. A froita do coñecemento deixa en evidencia como a historia do corpo da muller foi escrita nun occidente imperial e foi protagonizada por homes, que sistematicamente silenciaron a sabedoría, o coñecemento e a experiencia feminina.

Ao longo do libro, Liv Strömquist sinala como, do mesmo xeito que o fixo a relixión no seu momento, na modernidade a ciencia ocúpase de construír certo marco de comprensión do mundo. E, pola xeopolítica que enmarca a historia da ciencia en occidente, non resulta estraño que o pensamento científico fose rexido e construído sobre ideas racistas e machistas. É dicir, a autora demostra en un par de viñetas que a obxectividade científica nunca existiu.

Sobre isto, Strömquist repasa exemplos de como as mulleres africanas foron dehumanizadas polos científicos europeos, como foron tratadas como animais de exhibición e sometidas á investigacións para probar a inferioridade das persoas racializadas con base no aspecto do seu corpo.  As mesmas ideas heteropatriarcais no pensamento científico ocasionaron que os corpos femininos que non corresponden esteticamente á norma establecida pola ciencia, incluíndo os corpos intersexuais, fosen quirurxicamente modificados. Dese xeito, Liv Strömquist afirma que non só o xénero é unha construción cultural, senón que o sexo biolóxico tamén ten sido construído –e alterado- pola cultura.

A froita do coñecemento axúdanos a comprender a relación entre corpo, sexualidade e poder; o xeito no que a bioloxía se utilizou para espallar a idea sobre a diferenza entre homes e mulleres, o que logo deveu na construción dunha sexualidade feminina débil, inferior e dependente do seu “complemento” masculino.

As liñas temáticas do libro de Strömquist entrelázanse coas doutros libros como as do filósofo Paul B. Preciado ou as de Silvia Federicci ao suxerir a indisociable relación entre a opresión dos corpos non masculinos heteronormativos e brancos, co sistema capitalista.

O longo percorrido na historia dos xenitais femininos, axúdanos a situarnos no espazo-tempo, a identificar as condicións sociculturais que definiron a nosa perspectiva sobre o corpo e, finalmente, a recoñecer como estamos aínda atravesadas por un sistema que perpetúa un estado de descoñecemento e distanciamento con respecto a nosa propia anatomía.

Un dos momentos máis destacables do libro é a sección dedicada á menstruación feminina, a cal non só nos fai preguntarnos como é que aínda concibimos o fluxo menstrual como sucio ou algo do que debamos avergonzarnos. Tamén convídanos a pensar a menstruación ou os síndrome premenstrual desde outras perspectivas. “(...) é como se eses días, para unha parte das mulleres, abrísese unha especie de canle ou unha maior susceptibilidades ao lado escuro. Algunhas viven esta fase do ciclo coma un período de sensibilidade e clarividencia intensificada que pode ser duro, pero que tamén pode ser interesante e proveitoso, por exemplo, desde unha perspectiva creativa”.

Sen dúbida, A froita do coñecemento é un libro de divulgación indispensáble, un punto desde o cal partir na procura de desarticular a ignorancia á que fomos inducidas. Esta banda deseñada representa un esforzo por reescribir a Historia, tomando a pluma, agora si, coas nosas propias mans.

O libro de Liv Strömquist, que por momentos lémbranos ao traballo de Marjane Satrapi, mestura con mestría o humor, unha mirada feminista e o rigor documental nas súas viñetas para facer un retrato crítico da relación que mantén a sociedade contemporánea coa sexualidade feminina.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Literatura
Literatura ‘La santita’ de Mafe Moscoso: para escribir sobre el fin del mundo
‘La santita’, libro de relatos de Mafe Moscoso, es el método pero también es el fin: pone a convivir lo precolonial con las formas de nuestro presente ultracapitalista, ultramuerte, sin exclusiones ni jerarquías.
Barcelona
Día del libro El Ayuntamiento externaliza la gestión de la vía pública en Sant Jordi, la fiesta más popular de Barcelona
Más de 800 firmas de escritoras, editoras y entidades sociales, entre otras, denuncian el copago y reclaman la reversión de este proceso. Quieren una gestión pública, y no privada, para un Sant Jordi popular, como era hasta 2022.
Educación pública
Iglesia Semana Santa: negocios, procesiones en colegios, inmatriculaciones y fervor
Más allá de la expresión cultural, la Semana Santa tiene una esfera económica que genera millones de euros y otra social que le sirve a la Iglesia Católica para legitimar sus privilegios dentro del Estado español.
Urbanismo
Urbanismo La nueva Ley del Suelo va al Congreso bajo la acusación de fomentar pelotazos urbanísticos
Sumar y Podemos no garantizan el apoyo a la ley, que limita las posibilidades de declarar nulos los planes urbanísticos, así como la acción ciudadana contra las irregularidades urbanísticas.
Memoria histórica
Marc Solanes “Mi bisabuela luchó en el frente y fue considerada una mala madre, pero lo hizo por sus hijas”
En ‘Las niñas de Elna’ (Pollen, 2024) el periodista reconstruye la historia de las mujeres de su familia resolviendo enigmas para resignificar la imagen de la mujer en la historia.
Palestina
Palestina Viaje al fondo del horror
El fotoperiodista Javier Bauluz cubrió la primera Intifada, la primera gran rebelión del pueblo palestino desde la creación del estado israelí.
Poesía
Poesía La generación beat sigue latiendo
La generación beat es la del ritmo, del golpe, la de superar, la del latido en el papel y fuera de él. La del sentimiento desgarrador que sale del individuo, pero llega a la sociedad.
Literatura
Literatura ‘La santita’ de Mafe Moscoso: para escribir sobre el fin del mundo
‘La santita’, libro de relatos de Mafe Moscoso, es el método pero también es el fin: pone a convivir lo precolonial con las formas de nuestro presente ultracapitalista, ultramuerte, sin exclusiones ni jerarquías.
Maternidad
Maternidades Reaprender la espera
El tiempo de gestación es largo y va a un ritmo distinto al que acostumbras: el ritmo natural al que desarrolla una playa, un monte, un océano. Y no estamos ya habituados a darle la mano a la pausa.

Últimas

Industria
Transición industrial Mecaner, un cierre injusto o cuatro alternativas con mirada ecosocial para mantener la fábrica de Urduliz
ESK y LAB han presentado el ‘Plan de Transición Ecosocial’ que ha elaborado la cooperativa Garúa como una herramienta para la búsqueda de soluciones al ERE propuesto por la multinacional Stellantis.
Sidecar
Sidecar Crisis intratable en la República Democrática del Congo
Una y otra vez los actores externos han fracasado a la hora de contener la escalada de violencia en la República Democrática del Congo.
Más noticias
América Latina
Caribe Haití: el fracaso neocolonial y el “eterno castigo de su dignidad”
La crisis de gobernabilidad que vive Haití después del alzamiento paramilitar que liberó a más de 3.600 presos y expulsó al primer ministro es un capítulo más de una historia colonialismo y dependencia.
El Salto Twitch
El Salto TV Economía y titulares de guerra
En el programa en directo de Economía Cabreada del 26 de marzo se hizo un análisis de la deriva bélica de la Unión Europea, sus gobiernos y de los grandes medios con Tica Font y Miquel Ramos.
Sidecar
Sidecar Soluciones bonapartistas
Las turbulencias en el seno de los dos partidos estadounidenses dominantes refleja el problema más amplio de un sistema capitalista cada vez menos capaz de proporcionar ganancias materiales a la clase trabajadora.
Memoria histórica
Memoria histórica Las nuevas leyes de memoria histórica recuperan la “concordia” franquista
La ofensiva legislativa de gobiernos autonómicos como el de Castilla y León y el País Valencià, adoptan un enfoque revisionista que amenaza los avances en el reconocimiento memorialista.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda La PAH València clama por el derecho a una vivienda digna: “¿Duermen tranquilos?”
Centenares de personas protestan frente al palacio de la Generalitat para exigir que se haga efectivo el derecho a la vivienda ante la insoportable alza de los precios.

Recomendadas

Investigación
Investigación O Goberno galego repartiu 4.000 millóns de euros en contratos a dedo en só seis anos
Desde 2018, a Xunta asinou 1.034.964 contratos sen sacalos a concurso: algo máis do 30% do diñeiro do que dispón para o exercicio de 2024. Ademais, 35.362 deses contratos teñen un importe entre 14.000 e 14.999 euros, o límite legal.
Ríos
Radiografía fluvial de España La tierra que no amaba sus ríos
Los ríos ibéricos agonizan. Casi la mitad de las masas de agua está en mal estado. Presas, sobreexplotación, contaminación y crisis climática son sus principales amenazas, con la agroindustria como mayor agresora.
Cine
María Alché y Benjamín Naishtat “El cine puede proponer imágenes y reflexionar, y por eso Milei necesita destruirlo”
María Alché y Benjamín Naishtat dirigen ‘Puan’, una película optimista y amarga, entre la comedia y el cine social, que ofrece nuevas lecturas tras los primeros cien días de gobierno de Milei en Argentina.