O prelo
Quitarnos a culpa e morder a mazá

Corpo, sexualidade e poder. A banda deseñada de Liv Strömquist repasa a historia dos órganos sexuais femininos.
13 nov 2021 06:55

Resulta incrible, mais é verdade: até finais dos anos 1960, foi publicado o primeiro estudo sexolóxico que indicaba que o clítoris era un órgano central na sexualidade das mulleres. Isto, que en realidade era algo que as parteiras sabían desde hai séculos, foi acollido nos círculos científicos occidentais como unha gran novidade. E foi até 1998, que se descubriu que o clítoris, en realidade, ten entre 7 e 10 centímetros de lonxitude. É dicir que hai menos de vintecinco anos, aínda non había información exacta da anatomía do órgano reprodutor feminino.

A distancia e o machismo na mirada masculina sobre os corpos das mulleres. O sometemento á ignorancia, ao descoñecemento xeral de funcións básicas do noso corpo. Liv Strömquist fala disto e dalgunhas ferramentas máis coas que por séculos se levou a cabo un proceso de colonización do corpo feminino.

Liv Strömquist (Suecia, 1978) estudou ciencias políticas e hoxe é unha afamada autora de banda deseñada. Os seu traballo adoita abordar temas sociopolíticos desde unha perspectiva feminista. Os seus cómics, que destacan tanto polo seu humor satírico, como pola súa rigorosa documentación, son considerados ensaios gráficos cos que a autora denuncia diversas inxustizas sociais e divulga información sobre as políticas de asilo e feminismo. Desde o 2005 traballa na radio e coordina o podcast En varg söker sin pod (Un lobo procura a súa manada) para o xornal sueco Expressen.

A froita do coñecemento foi publicado por primeira vez en lingua galega pola editorial independente Catro Ventos, un proxecto cooperativo que aplica o modelo das economías alternativas e solidarias no seu traballo de edición e publicación de textos. A súa liña editorial ten cinco eixes temáticos: economía social, ecoloxía, consumo responsable, dereitos humanos e crianza alternativa. Até o momento, levan máis de vinte títulos publicados. A froita do coñecemento, traducida por David Á. Álvarez Martínez, forma parte da sección “Dereitos humanos” e saíu do prelo este ano 2021.

Esta banda deseñada fai un repaso histórico a través de exemplos e momentos concretos que van desde a época clásica até a nosa contemporaneidade, nos que se construíron mitos e crenzas falsas ao respecto do corpo feminino. Stömquist mostra, nas súas viñetas, como este coñecemento masculino carente de ética e responsabilidade someteu por séculos ás mulleres ás máis diversas humillacións, procedementos cirúrxicos innecesarios e discriminación. A froita do coñecemento deixa en evidencia como a historia do corpo da muller foi escrita nun occidente imperial e foi protagonizada por homes, que sistematicamente silenciaron a sabedoría, o coñecemento e a experiencia feminina.

Ao longo do libro, Liv Strömquist sinala como, do mesmo xeito que o fixo a relixión no seu momento, na modernidade a ciencia ocúpase de construír certo marco de comprensión do mundo. E, pola xeopolítica que enmarca a historia da ciencia en occidente, non resulta estraño que o pensamento científico fose rexido e construído sobre ideas racistas e machistas. É dicir, a autora demostra en un par de viñetas que a obxectividade científica nunca existiu.

Sobre isto, Strömquist repasa exemplos de como as mulleres africanas foron dehumanizadas polos científicos europeos, como foron tratadas como animais de exhibición e sometidas á investigacións para probar a inferioridade das persoas racializadas con base no aspecto do seu corpo.  As mesmas ideas heteropatriarcais no pensamento científico ocasionaron que os corpos femininos que non corresponden esteticamente á norma establecida pola ciencia, incluíndo os corpos intersexuais, fosen quirurxicamente modificados. Dese xeito, Liv Strömquist afirma que non só o xénero é unha construción cultural, senón que o sexo biolóxico tamén ten sido construído –e alterado- pola cultura.

A froita do coñecemento axúdanos a comprender a relación entre corpo, sexualidade e poder; o xeito no que a bioloxía se utilizou para espallar a idea sobre a diferenza entre homes e mulleres, o que logo deveu na construción dunha sexualidade feminina débil, inferior e dependente do seu “complemento” masculino.

As liñas temáticas do libro de Strömquist entrelázanse coas doutros libros como as do filósofo Paul B. Preciado ou as de Silvia Federicci ao suxerir a indisociable relación entre a opresión dos corpos non masculinos heteronormativos e brancos, co sistema capitalista.

O longo percorrido na historia dos xenitais femininos, axúdanos a situarnos no espazo-tempo, a identificar as condicións sociculturais que definiron a nosa perspectiva sobre o corpo e, finalmente, a recoñecer como estamos aínda atravesadas por un sistema que perpetúa un estado de descoñecemento e distanciamento con respecto a nosa propia anatomía.

Un dos momentos máis destacables do libro é a sección dedicada á menstruación feminina, a cal non só nos fai preguntarnos como é que aínda concibimos o fluxo menstrual como sucio ou algo do que debamos avergonzarnos. Tamén convídanos a pensar a menstruación ou os síndrome premenstrual desde outras perspectivas. “(...) é como se eses días, para unha parte das mulleres, abrísese unha especie de canle ou unha maior susceptibilidades ao lado escuro. Algunhas viven esta fase do ciclo coma un período de sensibilidade e clarividencia intensificada que pode ser duro, pero que tamén pode ser interesante e proveitoso, por exemplo, desde unha perspectiva creativa”.

Sen dúbida, A froita do coñecemento é un libro de divulgación indispensáble, un punto desde o cal partir na procura de desarticular a ignorancia á que fomos inducidas. Esta banda deseñada representa un esforzo por reescribir a Historia, tomando a pluma, agora si, coas nosas propias mans.

O libro de Liv Strömquist, que por momentos lémbranos ao traballo de Marjane Satrapi, mestura con mestría o humor, unha mirada feminista e o rigor documental nas súas viñetas para facer un retrato crítico da relación que mantén a sociedade contemporánea coa sexualidade feminina.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Pensamiento
Lola Olufemi “No me atraen las utopías lejanas, estoy más interesada en el ahora”
La escritora e investigadora británica Lola Olufemi trabaja desde la certeza de que el presente no es una jaula, desde la confianza en que viviremos cosas diferentes aunque no se sepa exactamente de qué tipo van a ser.
Feminismos
Andrea Proenza “Debemos aproximarnos a nuevos horizontes feministas en nuestra forma de amar”
‘Cartografías del deseo amoroso’ es el título de un ensayo intimista sobre chicas que quieren ser Bravo y buscan no solo el amor, sino un buen relato.
Literatura
Ensayo Qué (no) puede un cuerpo
Algunas novedades editoriales y tendencias audiovisuales sugieren retornos de modos de entender lo inhumano que fueron característicos de la neoliberal década de los 80.
Investigación
Investigación Varios refuxiados denuncian á ONG Rescate Internacional por explotación laboral e agresión sexual
A Garda Civil investiga o centro de Mondariz-Balneario tras varias denuncias por parte de voluntarios migrantes que aseguran traballar sen contrato a cambio de 50 euros semanais. A ONG xestiona 1.700 prazas do programa estatal de acollida.
Industria armamentística
Genocidio Las relaciones armamentísticas de España e Israel han sido “más lucrativas que nunca” desde octubre de 2023
Un informe del Centre Delàs señala diferencias significativas en las armas que España dice que ha vendido a Israel y las que Israel registra. Las empresas israelíes han firmado 46 contratos con las administraciones por más de mil millones.
Violencia machista
Violencia institucional Un observatorio registra en un año más de un centenar de casos de violencia institucional contra las mujeres
El Observatorio de Violencias Institucionales Machistas, creado hace un año, recoge 117 casos de violencia institucional contra las mujeres, la mitad de ellos cometidos por el sistema judicial.
Comunidad de Madrid
Luis A. Ruiz Casero “Durante la transición la cárcel de Carabanchel albergó a más presos que en algunos años del franquismo”
De los presos franquistas que construyeron el penal, pasando por los que fueron fusilados, hasta los revolucionarios que pusieron patas arriba el centro penitenciario con iniciativas como la COPEL, Luis A. Ruiz Casero ofrece en 'Carabanchel. La estrella de la muerte del franquismo', un documentado homenaje a las luchas de las personas internas.

Últimas

O Teleclube
O Teleclube 'Os Pecadores' loitan contra montruos reais e mitolóxicos no novo episodio de 'O Teleclube'
O dúo do director Ryan Coogler e o actor Michael B. Jordan estrean unha película sobre a experiencia afroamericana cunha ameaza sobrenatural engadida.
Opinión
Opinión ¡A la mierda Europa!
Hay otra Europa que es víctima de la Europa neoliberal y belicista que apuesta por la industria de las armas a costa de los derechos sociales, es una Europa que se muere de vergüenza cada vez que ve imágenes de Gaza o Cisjordania.
Laboral
Laboral Los sindicatos convocan huelga en Mediapro durante las últimas jornadas de la liga de fútbol
El final de la liga de fútbol podría no verse en televisión si la empresa HBS, nueva adjudicataria de la producción de La Liga, no garantiza la subrogación del personal. Los sindicatos han convocado huelga del 13 al 27 de mayo en el grupo Mediapro.
Palestina
Ocupación Isarelí Primera movilización unitaria contra el genocidio en Palestina y por el fin del comercio de armas con Israel
Este sábado 10 de mayo se espera en Madrid una asistencia multitudinaria de personas venidas desde cientos de municipios de todo el Estado español para concentrar la protesta de los ataques indiscriminados del Israel contra la población palestina.
Más noticias
Tribuna
Tribuna Para acabar de una vez con las nucleares: sobre el último intento de prolongar la vida de las centrales
Los voceros de la nuclear han encontrado la oportunidad ideal para difundir sus bulos con el apagón del 28 de abril. Quieren generar polémica para mantener operativa una infraestructura innecesaria, peligrosa y que genera residuos incontrolables.
Análisis
Análisis ¿Existe una identidad europea?
El 9 de mayo se celebra el “día de Europa”, que conmemora la paz y la unidad en el continente y que coincide con la declaración presentada en 1950 por Robert Schuman que sentó las bases de la cooperación europea. Pero, ¿qué es Europa realmente?
Estados Unidos
Libertad de expresión Canadá recomienda al profesorado LGTBQ+ o crítico con Trump no viajar a Estados Unidos
Una circular de la Asociación Canadiense de Profesores Universitarios (CAUT) recomienda “encarecidamente” que el personal académico viaje a los EEUU “solo si es esencial y necesario”.
El Salto Radio
El Salto Radio Malismo
Hacerse el “malote” aporta beneficios: entrevista con Mauro Entrialgo, autor de Malismo, un ensayo sobre los mecanismos de ostentación del mal
Madrid
Madrid El grito de ‘Altri Non!’ llega al Congreso de los Diputados
La Plataforma Ulloa Viva y organizaciones ecologistas exigen directamente al Gobierno español que rechace subvencionar el proyecto de la macrofábrica de celulosa y que respete la voluntad del pueblo gallego.

Recomendadas

Laboral
Laboral Coidar sen dereitos: a loita das traballadoras nas residencias privadas de Galiza
Sen tempo nin medios para ofrecer uns coidados axeitados, alertan dunha situación insostible nos centros e denuncian a privatización dun servizo a costa do benestar das persoas maiores e dependentes.
Pensamiento
Lola Olufemi “No me atraen las utopías lejanas, estoy más interesada en el ahora”
La escritora e investigadora británica Lola Olufemi trabaja desde la certeza de que el presente no es una jaula, desde la confianza en que viviremos cosas diferentes aunque no se sepa exactamente de qué tipo van a ser.
Catalunya
Acción directa Las Sublevaciones de la Tierra francesas llegan a Catalunya: “Necesitamos una forma nueva de luchar”
Una acampada de tres días y una acción simbólica han sido el pistoletazo de salida de Revoltes de la Terra. La organización ha sido capaz de unir a ecologistas de campo, de ciudad y campesinado en una dinámica de lucha “nueva”.