Medio rural
Servizos básicos inaccesibles: os tropezos de medrar no rural

Os programas para o desenvolvemento do medio rural están en marcha desde hai anos, porén na práctica a xuventude aínda medra lonxe dos servizos públicos, aprendendo que a vida está fora da aldea, na cidade.

Infancia no rural
Xornalista feminista
31 ene 2020 12:00

Segundo un artiigo do Faro de Vigo, en Galicia hai 2.000 aldeas completamente baleiras e máis de 10.000 con menos de dez habitantes; 41 aldeas en venta e un de cada tres concellos está con risco de desaparecer. 

Mais o avellentamento da poboación e a emigración non son noticias novas. A Xunta elaborou varios plans de acción para incentivar o retorno ao territorio galego en xeral, tomando como prioridade as zonas rurais. 

Alén do que se amosa nos medios masivos de comunicación sobre os negocios de produtos artesanais ou dos proxectos de gandería e agricultura, os impulsos administrativos fixéronse presentes na vida cotiá? Como vive a mocidade neste contexto?

MENORES DE 10 ANOS 

No concello de Mondariz en Pontevedra, que das catro provincias galegas é a que ten menor índice de abandono, o número de nenas e nenos menores de 10 anos diminuíu máis dun 20% desde o ano 2009. 

Non hai moito tempo que as nais e pais de familia do concello se mobilizaron ao ficar sen servicio de pediatría máis dun ano. 

Todos os días, un autobús escolar para ás oito da mañá enfronte da miña casa e recolle os nenos do meu lugar para levalos ao colexio. O autobús percorre estradas e camiños tan estreitos que ten que frear cada vez que se cruza cun coche; pasa por outros lugares e outras aldeas recollendo rapaces, mais nunca se enche. 

Na aldea na que vivo, ademais do monte, hai dúas atraccións para as nenas: unha zona de xogos escondida detrás de la vella escola, e unha cancha de fútbol. Ambos, baleiros a maior parte do tempo. Non poden acceder a outro tipo de entretemento cerca de casa porque non hai. Para atopalos, terían que ser levadas polos maiores a cascos máis urbanizados. Parecera que dende pequenas aprenden que “se queres algo, tes que desprazarte, tes que saír da aldea”. 

ADOLESCENCIA 

Rematar a ESO significa, sobre todas as cousas, mudar a unha escola máis afastada. Pero, cales son as ofertas educativas realmente accesibles? 

Estudar bacharelato ou comezar un ciclo superior. No tempo que levo vivindo nesta zona rural, puiden darme conta que a segunda opción é a máis popular entre a xuventude por razóns máis ben prácticas: estudas menos tempo e especialízaste nun oficio, o que quere dicir que te podes incorporar ao mundo laboral más rapidamente. 

A idea de cursar un grao universitario é moito menos común entre os poucos adolescentes da zona. Escoitei comentarios de pais que pensan que a universidade —aínda que sexa “pública”— é un espazo para persoas adiñeiradas, o que deixa ver que en moitas familias a opción nunca foi sequera considerada como tal. 

Pero en termos máis concretos, ingresar á universidade vivindo no medio rural é case imposible se non se conta cun medio de transporte privado ou con medios económicos que permitan pagar unha residencia estudantil ou un aluguer na cidade. Aínda cando a Universidade de Vigo está relativamente preto da miña aldea —40 minutos en automóbil—, o tempo adicado ao desprazamento pode levar ata 6 horas diarias, dous de ida e catro de volta, se se depende por completo do transporte “público”. 

ADULTOS NOVOS 

Quizás o problema da mobilidade é unha das causas que máis dificultan vivir nun entorno rural. Un autobús sae ás sete e media da mañá e outro retorna ás sete da noite. Non hai máis. Pagar un taxi, camiñar á vila máis próxima ou depender dos favores que poida ofrecer a veciñanza, acaban por completar as opcións para desprazarse. Incluso acudir a eventos vespertinos organizados polo mesmo concello se tornan inaccesibles para quen non conta cun medio de transporte propio. 

É un canellón sen saída: a baixa poboación fai imposible un aumento de horarios xa que non sería rendible para as empresas das liñas de autobuses. Mais, sen inversión, non hai ganancia posible. Algo similar acontece co servizo de internet: segundo o Informe Cobertura de Banda Ancha de 2018, na provincia de Lugo hai máis de 75,400 persoas sen acceso a internet a unha velocidade de 2Mbps, e en todo o territorio galego a cifra total ascende a 357.500. 

Xa a mediados do ano pasado se anunciou que a Xunta incentivou á empresa Telefónica con máis de 14 millóns de euros para levar fibra óptica a núcleos con menos de 300 habitantes. O que significaría un gran avance se temos en conta que o 90% dos núcleos de poboación en Galicia teñen menos de 100 habitantes, segundo un artigo de La Voz de Galicia. 

Con todo, no caso da aldea na que vivo, a instalación da fibra óptica, que estivo lista a mediados do ano pasado, non foi activada ata a data de publicación deste texto. 

Se os subsidios do goberno non son suficientes para solucionar nin a problemática da conectividade nin a do transporte, de que xeito se pretende dar solución á escasez de recursos e á emigración? 

Ao mesmo tempo, as ofertas de emprego escasean. Cousa que quere dicir que tanto estudar, como traballar, require dun esforzo extra, coloca en desvantaxe e precariza a vida. En moitos casos, para a xuventude vivir nunha zona rural significa abandonar inquendanzas e desexos para enfocarse en metas máis alcanzables. 

Parecera que as vantaxes e privilexios que ofrece o medio rural, como a posibilidade de ter unha horta propia, entre moitas outras materias primas que poden significar un aforro económico por unha banda, e unha mellora na calidade dos alimentos, fican cortas por unha cotiandade nas que o acceso a servicios básicos está obstaculizado desde a infancia.

Sobre o blog
Espazo literario adicado a difundir a idea de que outros estilos de vida son posibles. Un repertorio que busca dignificar as experiencias e os coñecementos que existen nas zonas rurais a través da observación, reflexión e narración da vida social e cultural dunha aldea galega.
Ver todas as entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Eventos
Formatos sonoros Tremenda Jauría y Le Parody en concierto para celebrar un salto al periodismo desde el barrio
En el marco de una jornada de debate sobre periodismo, El Salto da una fiesta con conciertos en Madrid, en la Sala Villanos. Es el 23 de mayo y las personas suscritas podrán beneficiarse de una entrada a precio reducido.
Pensiones
Reforma de las pensiones Jóvenes y pensionistas se concentran en 70 municipios para pedir el blindaje constitucional de las pensiones
La movilización en ciudades como Barcelona, Madrid, Zaragoza o Málaga busca mostrar la unidad entre juventud y pensionistas ante los “bulos” que buscan enemistarlos.
China
China Tang Ping, la revolución de los tumbados
Los clichés sobre el pueblo chino abundan en fantasías sobre su laboriosidad, pero muchos jóvenes están difundiendo, no sin dificultades, la dulce práctica de no hacer nada.
Sobre o blog
Espazo literario adicado a difundir a idea de que outros estilos de vida son posibles. Un repertorio que busca dignificar as experiencias e os coñecementos que existen nas zonas rurais a través da observación, reflexión e narración da vida social e cultural dunha aldea galega.
Ver todas as entradas
Crisis climática
Informe de la OMM El nivel del mar se disparó en un 2024 que contabilizó el mayor número de desplazados climáticos en 16 años
El balance climático de 2024 de la Organización Meteorológica Mundial resalta datos preocupantes en indicadores clave de la crisis climática y confirma que el pasado fue el año más cálido jamás registrado.
Activismos
Movementos sociais Guerra xeopolítica e loitas sociais: un ciclo de conferencias aborda en Vigo as raíces dun mundo en crise
Poñentes como Xosé Manuel Beiras, Miguel Urbán, Queralt Castillo ou Aurora Moreno abordarán algunhas das cuestións clave para analizar o presente e argallar ideas para o futuro nunhas xornadas organizadas polo grupo de activistas Ecoar.
Crisis climática
Informe España experimentó 28 días de temperaturas por encima de la media en invierno por el cambio climático
València experimentó el mayor número de días por encima de la media (33) y Barcelona vivió la mayor intensidad de la anomalía: 1,4ºC sobre el promedio. Casi 394 millones de personas por todo el mundo sufrieron 30 días o más inusualmente cálidos.

Últimas

Más noticias
Arte
Arte y memoria histórica Un artista renuncia a un premio de la Academia de Bellas Artes Canaria por su defensa del monumento a Franco
Acaymo S. Cuesta argumenta que la posición de la Academia con respecto al ‘Monumento al Caudillo’ de Juan de Ávalos es contraria a los principios democráticos que defiende y no recogerá el galardón.
Análisis
Análisis La hipérbole pasa factura a Vox y deja la mayoría absoluta en manos de Sumar y Podemos
La caída de dos puntos de Vox muestra cómo la izquierda y el PSOE podrían seguir teniendo una oportunidad de evitar un Ejecutivo del Partido Popular con la ultraderecha.
València
Racismo El Aita Mari se querella contra Vox Borriana y un diputado ultra por llamarles “barco negrero”
Un edil de Borriana y diputado autonómico ultra les acusó de ser “barco de negreros” y “cooperador necesario de las mafias de tráfico de personas”. El partido difundió estas declaraciones.

Recomendadas

Medio ambiente
Medio ambiente A Xunta desoe a oposición social e dá luz verde ambiental á celulosa de Altri e Greenalia
O informe da administración galega, gobernada polo PP de Alfonso Rueda, conclúe que a proposta é “ambientalmente viable” e pasa por alto as decenas de miles de alegacións presentadas, así como a contestación social.
Costas
Costa A ría de Arousa, ao bordo do colapso ecosistémico
A principal produtora de marisco de Galiza afronta unha crise sen precedentes; o impacto da contaminación actual e a de potenciais industrias como Altri ou a reapertura da mina de Touro poñen en perigo o sector do mar.
Medio ambiente
Medio ambiente Miles de persoas enchen as prazas galegas contra o ‘si’ ambiental da Xunta a Altri
A Plataforma Ulloa Viva logrou mobilizar decenas de concentracións nos concellos da conca do río Ulla e máis alá para protestar contra a Declaración de Impacto Ambiental aprobada polo Goberno de Alfonso Rueda para a celulosa.
Cine
Vicente Monroy “El capitalismo es un ejercicio de destrucción de la curiosidad”
En su nuevo ensayo, Vicente Monroy convierte la penumbra de las salas de cine en protagonista, tejiendo un relato fascinante que une sus dos grandes pasiones: el cine y la arquitectura.