Medio rural
Servizos básicos inaccesibles: os tropezos de medrar no rural

Os programas para o desenvolvemento do medio rural están en marcha desde hai anos, porén na práctica a xuventude aínda medra lonxe dos servizos públicos, aprendendo que a vida está fora da aldea, na cidade.

Infancia no rural
Xornalista feminista
31 ene 2020 12:00

Segundo un artiigo do Faro de Vigo, en Galicia hai 2.000 aldeas completamente baleiras e máis de 10.000 con menos de dez habitantes; 41 aldeas en venta e un de cada tres concellos está con risco de desaparecer. 

Mais o avellentamento da poboación e a emigración non son noticias novas. A Xunta elaborou varios plans de acción para incentivar o retorno ao territorio galego en xeral, tomando como prioridade as zonas rurais. 

Alén do que se amosa nos medios masivos de comunicación sobre os negocios de produtos artesanais ou dos proxectos de gandería e agricultura, os impulsos administrativos fixéronse presentes na vida cotiá? Como vive a mocidade neste contexto?

MENORES DE 10 ANOS 

No concello de Mondariz en Pontevedra, que das catro provincias galegas é a que ten menor índice de abandono, o número de nenas e nenos menores de 10 anos diminuíu máis dun 20% desde o ano 2009. 

Non hai moito tempo que as nais e pais de familia do concello se mobilizaron ao ficar sen servicio de pediatría máis dun ano. 

Todos os días, un autobús escolar para ás oito da mañá enfronte da miña casa e recolle os nenos do meu lugar para levalos ao colexio. O autobús percorre estradas e camiños tan estreitos que ten que frear cada vez que se cruza cun coche; pasa por outros lugares e outras aldeas recollendo rapaces, mais nunca se enche. 

Na aldea na que vivo, ademais do monte, hai dúas atraccións para as nenas: unha zona de xogos escondida detrás de la vella escola, e unha cancha de fútbol. Ambos, baleiros a maior parte do tempo. Non poden acceder a outro tipo de entretemento cerca de casa porque non hai. Para atopalos, terían que ser levadas polos maiores a cascos máis urbanizados. Parecera que dende pequenas aprenden que “se queres algo, tes que desprazarte, tes que saír da aldea”. 

ADOLESCENCIA 

Rematar a ESO significa, sobre todas as cousas, mudar a unha escola máis afastada. Pero, cales son as ofertas educativas realmente accesibles? 

Estudar bacharelato ou comezar un ciclo superior. No tempo que levo vivindo nesta zona rural, puiden darme conta que a segunda opción é a máis popular entre a xuventude por razóns máis ben prácticas: estudas menos tempo e especialízaste nun oficio, o que quere dicir que te podes incorporar ao mundo laboral más rapidamente. 

A idea de cursar un grao universitario é moito menos común entre os poucos adolescentes da zona. Escoitei comentarios de pais que pensan que a universidade —aínda que sexa “pública”— é un espazo para persoas adiñeiradas, o que deixa ver que en moitas familias a opción nunca foi sequera considerada como tal. 

Pero en termos máis concretos, ingresar á universidade vivindo no medio rural é case imposible se non se conta cun medio de transporte privado ou con medios económicos que permitan pagar unha residencia estudantil ou un aluguer na cidade. Aínda cando a Universidade de Vigo está relativamente preto da miña aldea —40 minutos en automóbil—, o tempo adicado ao desprazamento pode levar ata 6 horas diarias, dous de ida e catro de volta, se se depende por completo do transporte “público”. 

ADULTOS NOVOS 

Quizás o problema da mobilidade é unha das causas que máis dificultan vivir nun entorno rural. Un autobús sae ás sete e media da mañá e outro retorna ás sete da noite. Non hai máis. Pagar un taxi, camiñar á vila máis próxima ou depender dos favores que poida ofrecer a veciñanza, acaban por completar as opcións para desprazarse. Incluso acudir a eventos vespertinos organizados polo mesmo concello se tornan inaccesibles para quen non conta cun medio de transporte propio. 

É un canellón sen saída: a baixa poboación fai imposible un aumento de horarios xa que non sería rendible para as empresas das liñas de autobuses. Mais, sen inversión, non hai ganancia posible. Algo similar acontece co servizo de internet: segundo o Informe Cobertura de Banda Ancha de 2018, na provincia de Lugo hai máis de 75,400 persoas sen acceso a internet a unha velocidade de 2Mbps, e en todo o territorio galego a cifra total ascende a 357.500. 

Xa a mediados do ano pasado se anunciou que a Xunta incentivou á empresa Telefónica con máis de 14 millóns de euros para levar fibra óptica a núcleos con menos de 300 habitantes. O que significaría un gran avance se temos en conta que o 90% dos núcleos de poboación en Galicia teñen menos de 100 habitantes, segundo un artigo de La Voz de Galicia. 

Con todo, no caso da aldea na que vivo, a instalación da fibra óptica, que estivo lista a mediados do ano pasado, non foi activada ata a data de publicación deste texto. 

Se os subsidios do goberno non son suficientes para solucionar nin a problemática da conectividade nin a do transporte, de que xeito se pretende dar solución á escasez de recursos e á emigración? 

Ao mesmo tempo, as ofertas de emprego escasean. Cousa que quere dicir que tanto estudar, como traballar, require dun esforzo extra, coloca en desvantaxe e precariza a vida. En moitos casos, para a xuventude vivir nunha zona rural significa abandonar inquendanzas e desexos para enfocarse en metas máis alcanzables. 

Parecera que as vantaxes e privilexios que ofrece o medio rural, como a posibilidade de ter unha horta propia, entre moitas outras materias primas que poden significar un aforro económico por unha banda, e unha mellora na calidade dos alimentos, fican cortas por unha cotiandade nas que o acceso a servicios básicos está obstaculizado desde a infancia.

Sobre o blog
Espazo literario adicado a difundir a idea de que outros estilos de vida son posibles. Un repertorio que busca dignificar as experiencias e os coñecementos que existen nas zonas rurais a través da observación, reflexión e narración da vida social e cultural dunha aldea galega.
Ver todas as entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Opinión
Opinión “Tener correa” y la ridiculización del afecto
Existe una presión muy fuerte sobre los propios hombres para que no amen demasiado, no cuiden demasiado. El ideal de “libertad masculina” tradicionalmente se entiende como independencia, desapego, y muchas veces, desinterés.
Eventos
Evento Un Salto al periodismo desde el barrio: acompáñanos en un directo sobre periodismo situado
El Salto organiza un evento centrado en el potencial de los formatos sonoros para transmitir información veraz y fiable de forma cercana. Para hacer periodismo desde el barrio y barrio desde el periodismo.
Eventos
Taller de podcast El Salto invita a estudiantes a explorar las posibilidades del formato audiovisual
Proponemos un taller de guion y producción de programas para estudiantes de comunicación y periodismo los días 24 de abril y 8 de mayo.
Sobre o blog
Espazo literario adicado a difundir a idea de que outros estilos de vida son posibles. Un repertorio que busca dignificar as experiencias e os coñecementos que existen nas zonas rurais a través da observación, reflexión e narración da vida social e cultural dunha aldea galega.
Ver todas as entradas
Galicia
Galicia A Xunta aprobou a celulosa de Altri argumentando que a súa cheminea de 75 metros sería “icónica”
O Informe de Patrimonio Cultural, favorable á multinacional, emitiuse con base en dúas encargas externas, contratadas e pagadas pola empresa ao ex presidente e ao actual tesoureiro de Icomos-España.
Alemania
Alemania Friedrich Merz es elegido canciller alemán por la gran coalición tras una jornada de suspense
El nuevo canciller alemán supera una votación extraordinaria tras un sonoro fracaso en su primer intento. Los conservadores gobernarán con el partido socialdemócrata.
Israel
Israel Netanyahu acelera los planes de ocupación total de una Gaza diezmada por el hambre
El ejército israelí quiere movilizar a 30.000 reservistas para una nueva expansión de la ofensiva sobre Gaza. Las organizaciones dependientes de la ONU alertan de la hambruna y las enfermedades en un enclave en el que escasea el agua potable.

Últimas

Comunidad de Madrid
Comunidad de Madrid Madres organizadas contra los arrancamientos piden una reunión con Infancia
Pamela L.C. ve a su bebé dos horas a la semana después de que se lo retiraran dos días después de su nacimiento. Ella y otras madres han decidido organizarse para pedir medidas que frenen los arrancamientos.
Madrid
Madrid Sareb amenaza con desahuciar el centro social La Animosa, en Hortaleza
Los colectivos que participan del centro social okupado, y que han dado vida a este espacio durante los últimos cuatro años, convocan a defender su permanencia aunque se ha retrasado la fecha de desalojo hasta el 26 de mayo.
Opinión
Opinión España ya roza el 2,5% en gasto militar
Según el autor, investigador del Centre Delàs, el gasto militar real del Estado español será de 40.457 millones de euros y representará respecto al PIB el 2,48%. A esto se sumarán las inversiones comprometidas en programas de armamento.
Comunidad de Madrid
Universidad pública El alumnado de la UNED denuncia el “modelo antipedagógico” tras la supresión de tutorías presenciales
El proceso de eliminación de clases se remonta a 2008, aunque ha sido este año, con el nombramiento Claudia Sevilla como directora de centros asociados de Madrid, cuando el gobierno de Ayuso “ha pisado el acelerador”.
Opinión
Opinión El rentismo es racismo
La posición de las personas migrantes y racializadas en el conflicto del alquiler nos coloca como sujetos esenciales e imprescindibles en la lucha por la vivienda.

Recomendadas

Laboral
Laboral Coidar sen dereitos: a loita das traballadoras nas residencias privadas de Galiza
Sen tempo nin medios para ofrecer uns coidados axeitados, alertan dunha situación insostible nos centros e denuncian a privatización dun servizo a costa do benestar das persoas maiores e dependentes.
Alemania
Alemania Ines Schwerdtner: “Los conservadores tienen esta estrategia de normalizar la AfD, pero eso ha salido muy mal”
De profesión periodista, Ines Schwerdtner ha sido una de las responsables del ascenso de Die Linke, un partido que pasó de no aparecer en las encuestas a superar el 8% en las elecciones de febrero.