O prelo
Os libros que hai en nós

Contrario ao que se adoita dicir, a experiencia lectora non é unha práctica solitaria. “Os libros que hai en min” parte dunha perspectiva subxectiva para logo tender unha ponte coas lectoras.
27 nov 2021 16:28

Os nosos actos non son o único que nos define. Tamén nos determina aquilo que amamos. De alí que xurda de nós o impulso de partillar aquela paixón que desatan os nosos obxectos amados. Pero, vivilo de xeito colectivo, é dicir, atopar a alguén que comparta as nosas obsesións, é aínda máis satisfactorio. É por iso que o exercicio de falar de libros, de compartir o que as historias supoñen para nós non é necesariamente unha práctica ególatra, senón que pode resultar nun exercicio onde se pon en común o que amamos coa esperanza de comezar un diálogo, de crear unha pequena comunidade na que poidamos vernos reflectidas e sentirnos acompañadas. É así como Emma Pedreira, coa súa última obra Os libros que hai en min, vólvese a nosa compañeira e nós, as súas confidentes.

Emma Pedreira (A Coruña, 1978) é unha autora prolífica. A súa obra poética enmárcase na Xeneración dos 90. Ten máis dunha ducia de poemarios publicados, nos que destacan: O libro das mentiras (2012), Antídoto (2018), As voces ágrafas (2019). No ano 2017, o seu poema, “A lista da compra da viúva”, foi considerado o Mellor Poema do Mundo polo Premio Internacional de Poesía Jovellanos. 
Ademais de poesía, publicou sete libros de narrativa, como Bibliópatas e fobólogos (2017), que obtivo en 2017 o Premio da Crítica Española en Lingua Galega, ou a novela Besta do seu sangue (2018), que foi galardoado co Premio Xerais. A súa obra, ademais, expándese até o campo das artes plásticas, sendo autora de obras poético-visuais, nas que mestura a poesía co collage. Este ano, da man da editorial Cuarto de Inverno, Emma Pedreira irrompe no xénero do ensaio con Os libros que hai en min.

Este libro nun principio podería lembrar á novela de Agnès Desarthe, Como aprendín a ler, pois ambos constrúen un relato autobiográfico a partir da súa relación coa lectura que, curiosamente, en ningún dos casos comeza da mellor maneira. Con todo, Como aprendín a ler ten unha estrutura narrativa que nos permite pensala como un Bildungsroman, xa que a trama se enfoca na transición da infancia ao mundo adulto, etapa que a autora representa co momento en que accede con gozo á literatura. Os libros que hai en min, por outra banda, é unha sorte de álbum fotográfico organizado con coidado, ao cal percorres cada determinado tempo para mirar un momento particular ou só polo gusto de facer memoria. Un álbum polo que podes avanzar cronoloxicamente por aqueles momentos especiais ou darte a liberdade de retroceder unhas páxinas para logo volver a avanzar. É un ensaio biográfico libérrimo no que o ‘eu’ da narradora se vai construíndo a partir de experiencias lectoras.

Pasando os epígrafes, o primeiro co que nos atopamos é cunha “Declaración de intencións”, na que autora expón os motivos da creación do libro. Esta parte senta o ton da voz narrativa de todo o texto. Pedreira escríbenos sen pretensión algunha, como se estivese no noso salón, compartindo a súa vida con varios libros na man, recitándonos algúns fragmentos co obxectivo de que poidamos aprehender ou achegarnos o máximo posible á súas experiencias. Así, tan pronto comezamos a ler, Os libros que hai en min debélase coma un tecido bordado a man e composto por citas, listaxes, anécdotas, recomendacións, críticas, fragmentos de poemas e datos curiosos sobre escritoras célebres.

Deste xeito, Emma Pedreira reconstrúe en curtos capítulos toda a súa vida a través das súas lecturas. Un dos aspectos máis interesantes disto é que podemos observar como nace e vai tomando forma a perspectiva critica da autora respecto ao mundo que a rodea, ao sistema literario como tal ou a determinados textos. Así, entendemos por que até a metade do libro só aparecen nomeados libros en castelán e por que a maioría deles foron escritos por homes. Emma Pedreira, ao falar dunha lectura, logra resumir o que implica a experiencia de ler. É dicir, como o que lemos nos determina e nos forma como persoas.

“Creo que debo facer unha paréntese neste preciso momento e explicar por que ningún dos libros que comentei ata agora é en galego. Pois porque no meu colexio (...) non tiñan  empatía ningunha con outra lingua que non fose o español. (...) As lecturas da nosa literatura en galego eran só eses mínimos fragmentos que ofrecían os libros de texto, sempre a mesma xente, a triple entente do Rexurdimento, os trobadores, un pouco da Gaita Gallega e todo morría con Rosalía de Castro e a súa choromiqueira versión para escolares. (...) Así nolo pintaron e así o aceptamos. Pero só durante un tempo”

Mais, como se podería supoñer, a historia de Emma Pedreira como lectora está intrinsecamente ligada á súa relación coa escrita. En Os libros que hai en min podemos ler sobre os primeiros exercicios de escrita, tan intuitivos como poden ser os dunha adolescente autodidacta. Mais esta experiencia toma forza ao tratar a escrita como un proceso de creación colectivo.

“(...) comecei  levar cada día unha historia da miña invención á clase. Ao principio escribín tres liñas, para min, e linllas a unha compañeira. Unha historia de dragóns e magos e meigas libertarias que en seguida chamou a atención dunha compa que comezou a tecela man a man comigo. Cada tarde levaba unha de nós un capítulo da historia e cada mañá, nos recreos, liámola e liabámola porque o noso auditorio cada vez ía sendo maior”.

Porque o xeito en que está redactado este texto logra algo particular como é crear a sensación de comunidade en máis dun aspecto e en varios momentos do libro. É como se a autora, ao falar dela mesma e da súa experiencia subxectiva, lograse que nos vexamos reflectidos nas súas palabras. Ao lermos do seu primeiro achegamento coa lectura ou dos libros que máis atesoura, atopámonos pensando na nosa propia historia, na nosa propia relación coa lectura. O libro convídanos a facer memoria e, dese xeito, Os libros que hai en min, deixa de ser un soliloquio e pasa a converterse en “Os libros que hai en nós”.

Esta sensación volve a aparecer cando a autora abre a porta a un diálogo directo coas lectoras. Ao falar e recomendar varios títulos relacionados co Nadal, a autora remata humildemente: ”Coñecedes máis? Escribide. Por aí anda o mail da editorial”. E, evidentemente: hai pouco, nunha entrevista, a escritora comentou que ao pouco de publicar  o libro, comezaron a chegarlle decenas de mensaxes de lectoras que tomaron con confianza a man que ela lles tendeu.

É así que Emma Pedreira reproduce a sensación que esperta Irene Vallejo ao falar da intertextualidade na literatura como un diálogo infinito. A literatura pode non volvernos mellores persoas per se, mais ten a capacidade de crear espazos fértiles para a creación de comunidades. Os libros que hai en min é, nese sentido, un deses espazos nos que podemos encontrarnos e compartir.

“Cando as cousas te reflicten, cando che parece que falan de ti, cando te coñecen un pouco, interpélante, tócanche un recanto da pel cunha sensibilidade maior que as outras parcelas e fan que acordes”.

Hai pouco, atendín á aula dunha profesora de filoloxía portuguesa que, chea de paixón, dicía que lle encantaba ler porque tiña a sensación de ir xuntando amizades. Compartiu que as personaxes dos libros que lía deixaban unha pegada tan forte nela que ás veces se atopába soñando con eles. Ela dicía que isto lle espertaba unha sensación de riqueza. A lectura era, para ela, outra forma máis de relacionarse co mundo. Unha forma de atoparse sempre acompañada polas palabras.

Penso nisto porque no libro de Pedreira, os libros son máis ca obxectos vanais, pero tampouco son pezas sagradas. E é que a relación que temos con eles é, en efecto, semellante á dunha amizade: os libros acompáñanos e desgástanse de tanto acudirmos a eles; pérdense, procurámolos e, cando hai sorte, reencontrámonos. Coidámolos. Vivimos con eles. Facémoslles un espazo no noso fogar e tamén, ás veces, por amor ou por desasosego, deixámolos ir.

Os libros que hai en min é un tipo de ponte, un texto aberto ao corazón de Emma Pedreira, ao sentido e carácter comunal da literatura.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Literatura
Literatura ‘La santita’ de Mafe Moscoso: para escribir sobre el fin del mundo
‘La santita’, libro de relatos de Mafe Moscoso, es el método pero también es el fin: pone a convivir lo precolonial con las formas de nuestro presente ultracapitalista, ultramuerte, sin exclusiones ni jerarquías.
Barcelona
Día del libro El Ayuntamiento externaliza la gestión de la vía pública en Sant Jordi, la fiesta más popular de Barcelona
Más de 800 firmas de escritoras, editoras y entidades sociales, entre otras, denuncian el copago y reclaman la reversión de este proceso. Quieren una gestión pública, y no privada, para un Sant Jordi popular, como era hasta 2022.
Economía
En primera persona Instrucciones por si encuentras muerta a tu suegra
Todo el que está en el mundillo sabe que el sector funerario vive casi un duopolio de facto y lo máximo que se está dispuesto a hacer es poner una multa de vez en cuando. Cuando alguien llama a una, ni se imagina al entramado que está llamando.
Educación pública
Iglesia Semana Santa: negocios, procesiones en colegios, inmatriculaciones y fervor
Más allá de la expresión cultural, la Semana Santa tiene una esfera económica que genera millones de euros y otra social que le sirve a la Iglesia Católica para legitimar sus privilegios dentro del Estado español.
Genocidio
Ayman Qwaider “A la gente se le pide una cantidad excesiva de dinero para poder salir de este campo de exterminio de Gaza”
Profesor especializado en educación en emergencia y educación inclusiva, Ayman Qwaider vive en Australia. Desde allí, intenta ayudar a su familia a salir de Gaza, mientras denuncia la ocupación israelí y la complicidad de la comunidad internacional.
Venga, circula
Venga, circula Un paso, luego otro
Llega un día en el que vemos con claridad algo que solíamos observar en los demás pero que nunca —prometíamos— nos sucedería a nosotros.
Sexualidad
Consultorio de sexualidad ¿Qué tengo si me diagnostican Síndrome de Ovario Poliquístico?
Afecta a entre un 7 y un 13% de las mujeres en edad reproductiva, y el 70% están sin diagnosticar. Pero, ¿qué es el SOP y como podemos apaciguar sus síntomas?
Palestina
Palestina Viaje al fondo del horror
El fotoperiodista Javier Bauluz cubrió la primera Intifada, la primera gran rebelión del pueblo palestino desde la creación del estado israelí.
Ocupación israelí
Opinión Las palestinas también existen
La morbilidad femenina, el conjunto de enfermedades, factores de riesgo y motivos de consulta recurrentes en las mujeres que merecen una atención específica, tiene múltiples ejes de discriminación: no es lo mismo en Suecia que en Palestina.

Últimas

Maternidad
Maternidades Reaprender la espera
El tiempo de gestación es largo y va a un ritmo distinto al que acostumbras: el ritmo natural al que desarrolla una playa, un monte, un océano. Y no estamos ya habituados a darle la mano a la pausa.
Momus Operandi
Momus operandi Todo es una narración
Nos dicen que las mentiras son la única realidad. Que aprendamos a mentirnos, que nos engañemos, que no nos importa la salud, ni los derechos laborales, ni las violencias estructurales.
Industria
Transición industrial Mecaner, un cierre injusto o cuatro alternativas con mirada ecosocial para mantener la fábrica de Urduliz
ESK y LAB han presentado el ‘Plan de Transición Ecosocial’ que ha elaborado la cooperativa Garúa como una herramienta para la búsqueda de soluciones al ERE propuesto por la multinacional Stellantis.
Más noticias
Sidecar
Sidecar Crisis intratable en la República Democrática del Congo
Una y otra vez los actores externos han fracasado a la hora de contener la escalada de violencia en la República Democrática del Congo.
América Latina
Caribe Haití: el fracaso neocolonial y el “eterno castigo de su dignidad”
La crisis de gobernabilidad que vive Haití después del alzamiento paramilitar que liberó a más de 3.600 presos y expulsó al primer ministro es un capítulo más de una historia colonialismo y dependencia.
El Salto Twitch
El Salto TV Economía y titulares de guerra
En el programa en directo de Economía Cabreada del 26 de marzo se hizo un análisis de la deriva bélica de la Unión Europea, sus gobiernos y de los grandes medios con Tica Font y Miquel Ramos.

Recomendadas

Investigación
Investigación O Goberno galego repartiu 4.000 millóns de euros en contratos a dedo en só seis anos
Desde 2018, a Xunta asinou 1.034.964 contratos sen sacalos a concurso: algo máis do 30% do diñeiro do que dispón para o exercicio de 2024. Ademais, 35.362 deses contratos teñen un importe entre 14.000 e 14.999 euros, o límite legal.
Memoria histórica
Marc Solanes “Mi bisabuela luchó en el frente y fue considerada una mala madre, pero lo hizo por sus hijas”
En ‘Las niñas de Elna’ (Pollen, 2024) el periodista reconstruye la historia de las mujeres de su familia resolviendo enigmas para resignificar la imagen de la mujer en la historia.
Argentina
Argentina Myriam Bregman: “El de Milei es un típico gobierno neoliberal con recetas ortodoxas clásicas”
Quien fuera candidata de la izquierda a la presidencia en las elecciones en las que Milei salió victorioso, evalúa las consecuencias del gobierno de La Libertad Avanza y las respuestas que están dando los distintos actores políticos.
Ríos
Radiografía fluvial de España La tierra que no amaba sus ríos
Los ríos ibéricos agonizan. Casi la mitad de las masas de agua está en mal estado. Presas, sobreexplotación, contaminación y crisis climática son sus principales amenazas, con la agroindustria como mayor agresora.