O prelo
Strindberg sobre a repercusión do social nas nosas tormentas internas

Sacada do andel do esquecemento, a editorial Hugin e Munin publica en galego A xente de Hemsö, unha novela que indaga sobre os efectos coxunturais da desigualdade. 

21 ago 2020 22:23

Co fin de evocar o distante, August Strindberg escribiu, no medio dun exilio autoimposto, A xente de Hemsö, unha novela que logra retratar a vida na Suecia decimónonica. Mais o relato é moito máis que iso. É unha obra naturalista que posúe unha mirada crítica sobre as clases sociais e a condición humana, tema que Strindberg desenvolvería ao longo da súa vida e co que gañaría a estimación do seus lectores sueco. 

O POLÉMICO AUTOR  

Considerado, xunto a Ibsen, como un dos grandes precursores do teatro moderno, August Strindberg naceu en Estocolmo en 1849. A súa nai serviu como criada do seu pai por varios anos até que casaron, feito que, segundo a mirada das historiadoras, marcaría a formación de Strindberg e espertaría nel certa sensibilidade polo sentimento de desprazo do ambiente aristocrático dos colexios e lugares que frecuentaba na súa xuventude.   

A súa obra literaria é un referente fundacional para as vangardas surrealistas e para o teatro da crueldade e do absurdo. A súa figura pública foi igual de irreverente e  causou polémicas ao longo da súa vida, como cando foi obrigado a abandonar o seu país por atacar nunha novela satírica ao estamento político. Incluso dous anos antes de morrer, causou unha ultima controversia por publicar un artigo no que atacaba ao Rei Carlos XII de Suecia. 

Ademais das súa obra e as súas temáticas, o seu carácter oufano e insubordinado foi quizabes unha das razóns polas que o pobo sueco lle estimou tanto. Tras non lle ser outorgado o premio Nobel de literatura no seu último ano de vida, unha tarde de xaneiro do ano 1912, 10.000 persoas saíron á rúa a manifestarse levantando fachos ao compás da Marsellesa e a Internacional. A xente de Estocolmo, indignada polos resultados do premio, fixo unha colecta que alcanzou a suma do que hoxe equivalería aos 20.000 euros e llos dou a Strindberg, outorgándolle así unha sorte de “anti-Nobel”. 

A XENTE DE HEMSÖ 

Cun gran recibimento por parte das lectoras e da crítica, A xente de Hemsö publicouse por primeira vez no ano 1887. Máis dun século despois, a Editorial Hugin e Munin, rescata do esquecemento á novela publicáa por primeira vez en lingua galega en decembro do ano pasado coa impecable tradución de Marta Dahlgren. 

A historia segue a Carlsson, un home sinxelo e orgulloso, desde que este chega á illa de Hemsö para traballar como encargado de reanimar a produtividade da granxa e propiedades da viúva Flod. Alí se atopará co fillo dela e as outras persoas empregadas como criadas. 

A rutina rómpese cando este home convence a Flod de arrendar unha casa durante o verán. Para sorpresa da pequena comunidade, os anuncios xorden efecto e a casa é alugada por unha familia burguesa. 

A partir de alí, Strindberg relata o enfrontamento entre os dous mundos: o da servidume pobre e o da xente enriquecida. O autor reflexiona sobre o impacto que representa para as clases baixas relacionarse de cerca coa burguesía. 

As criadas de Hemsö, por exemplo, empezan a preocuparse polo seu aspecto e intentan vestirse dun xeito que se asemelle á limpa servidume que acompaña á familia que se hospeda na casa. Os outros servos da illa miran a vida sinxela e chea de descanso dos outros e tentan de imaxinar o que sería levar unha vida coma esa.  

 “Clara probou, nalgunha ocasión a poñer un puños brancos, pero pasouno mal cando a dscubriron e foi obxecto das crueis burlas dos demais por se atrever a competir coas criadas dos señores. Así e todo, os domingos desquitábase e amosaban unha gana de iren á misa nunca vista co único obxecto de vestiren as súas mellores galas” 

Mais é Carlsson quen muda de carácter tras este encontro que lle revela violentamente a súa verdadeira condición social e empeza a obsesionarse con mellorar a súa posición, obxectivo que persigue sen importar os medios cos que poda logralo.  

“Se callar porque o relato de Lina trastornou os recordos de Carlsson e os desordenou, ou ben porque este eslumecese por estar nas carnes do repartidos de cervexa, o caso foi que se colocou no papel de anfitrión, de aí que se intercambiase co convidado ao que lle ofreceran langosta, que bebese a cervexa  e que comese os champiñóns, e por se fose pouco, contoulle á vella estes feitos con toda a intención, que no fin de contas era o seu obxectivo principal...” 

Os enfrontamentos entre clases sociais soe estar presente en outras obras de Strindberg, como é o caso da obra máis afamada do autor: Señorita Julia, texto no que a loita de clases e do poder están encarnadas na aristócrata Julia e o criado do seu pai, Juan.  

A apatía e o resentimento cara á sociedade é, nas dúas obras, o que saca fora de si aos personaxes e os leva á auto-destrución. 

No entanto, por máis que Strindberg se afasta dun ton sentimental e recrúa as situacións e as accións dos seus personaxes, ao final, tanto en Señorita Julia, como en A xente de Hemsö, hai unha clara intención de desculpar e xustificar os impulsos e desexos. A traxectoria vital dos personaxes, o seu carácter e a mesma condición humana son os factores que desencadean as accións.  

Isto podemos observalo no momento en que  o fillo da vella Flod se queixa co pastor sobre as accións de Carlsson e o segundo lle responde: “Coido que non lle destes un trato xusto a Carlsson, e non entendo o que queres dicir con ‘maldades’. Dime... a vosa illa, en que estado se atopaba cando chegou? A caso non levantou e mellorou a túa propiedade? E logo non é certo que trouxo veraneantes? (...) Carlsson non fixo mal ningún. Era un home traballador, e fixo todo o que ti pensabas facer. Non xulgues a xente con tanta severidade. Debes comprender que hai máis opinións que a túa”.  

Neste caso, as decisións de Carlsson estarían delimitadas polas circunstancias e guiadas polas súas propias pulsións humanas que, no tratamento que lle da o autor, o eximen até certo punto de culpa. Non pasa o mesmo, quizabes, cos personaxes que encarnan a burguesía, quen operan sen empatía e se guían, sobre todo, pola ambición. A crítica á desigualdade permanece como a orixe das accións e aqueles empobrecidos, como as vítimas das circunstancias. 

APUNTES FINAIS 

A xente de Hemsö é unha novela curta que desde o primeiro parágrafo satisfai polas imaxes claras e precisas coas que Strindberg retrata a Suecia labrega do século XIX. 

A redacción dos títulos dos capítulos lembran ao distanciamento que utilizaría despois Brecht nas súas dramaturxias e postas en escena, pois anuncian los sucesos que terán cabida nese fragmento da obra. Isto torna atractivo (e dota dun pouco de humor) o relato e mantén á lectora querendo saber, non que sucederá, senón, de que xeito nos o contará o autor.  

Strindberg logra facer do relato do cotián, dos pequenos logros e derrotas do día a día, unha obra que flúe entre momentos tensos e laxos propios dunha sólida estrutura narrativa. A xente de Hemsö, a pesar de ser unha novela que nun primeiro momento puidera parecer anticuada nas súas formas e temáticas, atrapa, limpanos dos prexuízos aos textos clásicos, e mostranos as tempestades que podemos levantar con pequenas accións. 

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Literatura
Antonio Orihuela “En España existía un sujeto femenino radical y de cambio antes del movimiento sufragista”
A propósito de la publicación de su ensayo “Las sin amo”, repasamos con Antonio Orihuela la historia silenciada de unas escritoras de los años treinta comprometidas contra la lógica burguesa, el Estado, el capitalismo y la explotación.
Galicia
Galicia De la Sección Femenina del franquismo al Cancioneiro Popular Galego: el pueblo es quien canta y baila
Las cantareiras protagonizarán el Día das Letras Galegas de 2025. Beatriz Busto y Richi Casás nos hablan de ellas, de Dorothé Schubarth, del Cancioneiro Popular Galego y de la dificultad de acceder a los archivos sonoros que conservan sus voces.
Memoria histórica
Memoria histórica Antonio Otero Seco, un homenaje a su memoria
Homenaje al republicano exiliado y periodista en 2025, aniversario de los 50 años de España en libertad.
Gobierno de coalición
Gobierno de coalición Sánchez resucita el decreto ómnibus con más ayudas a los propietarios
El Gobierno anuncia un acuerdo con Junts para reflotar el decreto que permite revalorizar las pensiones con nuevos avales estatales para caseros. El presidente se compromete a convocar una moción de confianza.

Últimas

Sanidad
Sanidad privatizada Óscar López vuelve a ceder al chantaje de las aseguradoras y aumenta un 41% el dinero para Muface
El gobierno aprueba en el Consejo de Ministros un aumento de las primas para las aseguradoras privadas del 41,2%, superior al que en un primer momento estas empresas demandaban.
Deportes
Liga F Nuevo convenio para las futbolistas: guarderías, mejoras en el protocolo antiacoso o subida salarial
Hace firme los aumentos salariales del acuerdo de salida de huelga de 2023 e incluye todos los puntos que quedaron pendientes entonces. Dos de los sindicatos del banco social se descuelgan de la firma por considerar insuficiente el convenio.
Economía
Fiscal Impuestos de Trump: subida a los consumidores y protección a Silicon Valley
Las primeras medidas fiscales anunciadas por el nuevo presidente de los Estados Unidos dejan bien claras sus intenciones, quiénes se van a beneficiar de ellas y quiénes las sufrirán.
Serbia
Balcanes Dimite el primer ministro serbio, Milos Vucevic, por las protestas estudiantiles contra la corrupción
El país balcánico entra en fase de Gobierno técnico después de que cientos de miles de personas precipitaran la caída de un Ejecutivo al que se acusa de ser responsable de la caída de una marquesina que causó la muerte de 15 personas.
Palestina
Genocidio El ejercito israelí sigue matando en Gaza pese al acuerdo de alto al fuego
Mientras cientos de miles de palestinos y palestinas del norte de Gaza regresan a sus tierras formando una inmensa columna, las fuerzas sionistas prosiguen con sus ataques sobre el pueblo gazatí.
LGTBIAQ+
Estudio Discriminadas en la educación, la sanidad y el trabajo: la situación de las personas LGTBIAQ+ con discapacidad
El 78% de las personas LGTBI+ ha experimentado algún tipo de discriminación en el ámbito educativo. Es una de las conclusiones del estudio ‘La situación de las personas LGTBI+ con discapacidad en España’ presentado este lunes.
València
Lawfare Mónica Oltra es absuelta de calumnias contra el presidente de Ribera Salud
Alberto de Rosa, responsable de la empresa que gestiona las concesiones de sanidad pública de gestión privada, retiró su demanda un día antes del juicio, por lo que ha sido condenado a costas.
Análisis
Análisis La vivienda, un problema democrático
La falta de políticas justas que equilibren las relaciones de poder entre propietarios-rentistas-bancos e inquilinos-consumidores da cuenta de un problema estructural de la democracia.
Barcelona
Barcelona Mossos y Guardia Urbana desalojan a la Antigua Massana sin notificación previa
La orden de expulsión por vía administrativa quedó suspendida el pasado 17 de octubre y los abogados del centro social denuncian que no han recibido ninguna orden judicial de desalojo.

Recomendadas

Medio rural
Reportaxe As mulleres rurais soñan con deixar de ser heroínas
A falta de servizos básicos no rural é a primeira pedra no camiño de quen quere vivir e desenvolver os seus proxectos fóra da cidade. Aínda así, o rural galego atópase á cabeza en canto a titularidade feminina respecto á media do Estado español.
Literatura
Letras Galegas Da Sección Feminina do franquismo ao Cancioneiro Popular Galego: o pobo é quen canta e baila
As cantareiras protagonizarán o Día das Letras Galegas de 2025. Beatriz Busto e Richi Casás fálannos delas, de Dorothé Schubarth, do Cancioneiro Popular Galego e da dificultade de acceder aos arquivos sonoros que conservan as súas voces.
Jaén
Andalucía Lopera no quiere que Greenalia especule con sus olivos
Decenas de pequeños olivareros de la Campiña Norte de Jaén podrían perder sus terrenos en beneficio de una empresa que quiere talar los árboles para instalar siete parques fotovoltaicos.
México
Fronteras Tijuana concentra los estragos del cerrojazo de Trump
Frente a la aduana de Estados Unidos se acumulan los migrantes que se han quedado sin cita para su tramitación de asilo, cuya esperanza merma al ver los grupos de deportados que son devueltos a México.